amerikan fox haber kanalına konuşan brennan, irak ve suriye'de işid'le mücadele konusunda açıklamalar yaptı. brennan koalisyon'un hava saldırıları sayesinde işid'in irak ve suriye'de 'hızının kesildiği'ni söyledi. brennan, işid’in daha fazla ilerlemesini durdurmanın iran’ın da çıkarlarına olduğunu ancak iran’ı müttefik olarak tanımlayamayacaklarını vurguladı. brennan, "benim söylemeye çalıştığım, iran’ın irak'ta kendi çıkarlarını izlediği, bunların bir kısmının işid ile mücadeleyi de içerdiği" değerlendirmesini yaptı. 

'kasım süleymani çok saldırgan ve aktif'

brennan, iranlı komutan kasım süleymani'nin irak'ta şii milislerle birlikte işid'le çatışmaları komuta etmesini de eleştirdi. süleymani'yi 'çok saldırgan ve aktif' olarak nitelendiren cia başkanı, kuds gücü'nün lideri süleymani'nin irak'ta işid'le mücadeleyi zorlaştırdığını söyledi. brennan, mevcut durumda abd'nin iran'ın irak'taki çatışmalarda büyük rol oynamasına izin verdiği yönündeki eleştiriler için de "hayır, öyle bir rol oynamalarını engelleyeceğiz. bence iraklılarla birlikte çalışarak o rolü oynama uğraşındalar ama biz de iraklılarla çalışıyoruz" dedi.   

iran'la nükleer müzakereleri de değerlendiren cia başkanı, iran’ın nükleer silahı elde etmeyi engellemek amacıyla sergilenen uluslararası çalışmaları önemsediğini belirtip, “bence onlar (iranlılar) nükleer programı konusunda anlaşmadan kaçarlarsa muazzam bedel ödeyeceklerinin ve bunun sonuçlarının olacağının farkındalar” dedi.

hamaney’den yaptırım tavrı

iran'ın dini lideri ayetullah ali hamaney, iran'a karşı uygulanan uluslararası yaptırımların aşamalı olarak kaldırılmasını kabul etmeyeceklerini söyledi.

iran devlet televizyonunda yer alan habere göre, meşhed kentinde nevruz bayramı münasebetiyle ulusa sesleniş konuşması yapan hamaney, abd'li liderlerin, iran ile bir anlaşmaya varılması halinde yaptırımların aşamalı olarak kaldırılacağı açıklamalarını, ‘abd'nin hilesi’ şeklinde nitelendirerek, iran'ın, yaptırımların aşamalı olarak kaldırılmasını kabul etmeyeceğini söyledi.

hamaney, "amerikalılar 'biz iran'la anlaşma imzalayacağız ve onların hareketlerini gözlemleyeceğiz daha sonra ambargoları kaldıracağız' diyorlar. bu abd'nin hilesidir. biz bunu kabul etmeyeceğiz" dedi.

yaptırımların kaldırılmasının müzakerelerin sonucu değil, müzakere konularının bir parçası olduğunu söyleyen hamaney, "anlaşmaya varıldığında yaptırımların derhal kaldırılması gerektiğini diplomatlarımız da açıkça belirttiler" ifadelerini kullandı.

‘samimiyetten uzak’

abd başkanı barack obama'nın nevruz mesajına da değinen hamaney, obama'nın mesajının "samimiyetten uzak olduğunu" savundu.

hamaney obama'nın, "iran'da nükleer müzakerelerin başarısını istemeyenlerin var olduğuna" ilişkin sözlerini hatırlatarak, "bu yalan. iran'da nükleer meselenin müzakerelerle çözülmesini istemeyen kimse yok. iran halkının istemediği şey, amerikalıların zorbalıkla dayattığını kabul etmek" diye konuştu.

abd ile yapılan nükleer müzakerelerde bölgesel meselelerin hiçbir zaman konuşulmadığını belirten hamaney, "çünkü onların bölgedeki amaçları bizim hedeflerimize ters. biz halkların egemenliğini, bölgenin ve güvenliğini isterken, onlar bölgede istikrarsızlık istiyor" değerlendirmesinde bulundu.

‘zor meseleler var ilerleme de’

abd dışişleri bakanı john kerry, iran ile nükleer müzakerelerde ‘zorlu meselelerin’ olduğu ancak siyasi bir anlaşma için son tarih olan 31 mart öncesinde 'ilerleme’ kaydedildiğini duyurmuştu.

isviçre'nin lozan kentindeki müzakerelerle ilgili konuşan iran dışişleri bakanı cevad zarif de, müzakerelerde ilerleme kaydedildiğini söylemişti.

müzakerelere katılan avrupalı bir yetkiliye göre, iran ile batı ülkeleri arasında kritik müzakereler tarafların anlaşabileceği ve iran’ı nükleer silahı geliştirmekten engelleyebilen bir çözüm bulma noktasından hala ‘çok uzak’.

isminin açıklanmaması kaydıyla reuters’e konuşan yetkili, “bence anlaşmadan hala çok uzağız. ben gerçekten cuma gecesine kadar bir anlaşmaya varabileceğimize inanmıyorum” ifadeleri kullanmıştı.

abd yönetimi iran ile nükleer müzakerelerde varılacak olası bir anlaşma halinde, iran’ın nükleer faaliyetlerine getirilecek kısıtlamanın en az 10 yıl geçerli olması gerektiğini vurguluyor.

iran daha önce bunun 8 yılla sınırlanmasını istemişti.

teknik anlamda görüşülen bir diğer konu da, uranyum zenginleştirici santrifüjlerin sayısı. iran aslında santrifüjlerin hepsinin kalmasını istiyordu. abd ise sayısı 20 bin olan santrifüjlerin yüzlerle sınırlanmasını istiyordu.

gelinen son noktada, iran 9000 abd ise en fazla 6 bin 500'de ısrar ediyor.

tüm bölge yakından izliyor

nükleer müzakerelerde siyasi bir anlaşma çerçevesi oluşturulması için son tarih 31 mart.

nükleer müzakereler bölge ülkeleri arasında ilişkiler ve güç dengeleri açısından da büyük önem taşıyor.

ortadoğu'daki iran etkisi nedeniyle endişeli olan israil ve suudi arabistan, olası bir anlaşmanın tahran'ın elini daha da fazla güçlendireceğini öne sürüyor.

bu yüzden iki ülke, nihai anlaşmanın sağlanmaması için abd yönetimine baskı yapıyor. iran ile nükleer müzakereler konusu abd siyasetinde de obama yönetimi ve cumhuriyetçiler arasında hızla tırmanan bir gerilim yarattı.

nihai bir anlaşma sağlanması halinde iran'a yönelik yaptırımların kalkması da gündeme gelecek.

suriye'de esed'i destekleyen, irak'ta büyük etkiye sahip olan ve yemen'de de etki alanını genişleten iran'ın yaptırımların kalkmasıyla rahat bir nefes alacak olması, riyad ve tel aviv'de endişe yaratıyor.

bu sebeplerle 31 mart tarihinin ortadoğu'daki tabloyu da büyük oranda değiştirme ihtimali olduğunu söylemek mümkün.

kaynak: al jazeera, reuters ve aa