abd başkanı barack obama'nın irak şam islam devleti'ne (işid) karşı stratejisine bölge ülkelerinden destek arayan dışişleri bakanı john kerry, türkiye'ye geldi. iki günlük ziyarette kerry, ilk olarak dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu ile görüştü. bu görüşmenin ardından cumhurbaşkanı erdoğan'la bir araya geldi.

görüşme planlanandan daha uzun, iki buçuk saat sürdü.

cumhurbaşkanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, görüşmede, türkiye ve abd'nin bölgedeki tüm terör örgütlerine karşı bugüne kadar olduğu gibi önümüzdeki süreçte de ortak mücadele edecekleri vurgulandı. ayrıca, türkiye ve abd'nin bu çerçevede istihbarat paylaşımına, suriye muhalefetine lojistik destek ve insani yardıma devam etmeleri konularının da bir kez daha teyit edildiği öğrenildi.

kerry, erdoğan'la görüşmesinin ardından başbakan davutoğlu ile bir araya geldi.

kerry'yi başbakanlık'ta türkiye'nin abd büyükelçisi serdar kılıç ve başbakanlık dış ilişkiler başdanışmanı kemal ökem karşıladı.

ilk buluşma çavuşoğlu'yla

kerry - çavuşoğlu görüşmesi öncesinde iki bakan kısa bir açıklama yaptı. çavuşoğlu, kerry ile bir hafta içinde üçüncü görüşmeleri olduğuna dikkat çekti. görüşmelerde ikili ilişkiler, ortadoğu, barış süreci, ermenistan ve kıbrıs konularının gündemde olacağını vurguladı.

abd dışişleri bakanı kerry de, türkiye ile sadece nato ortağı olmadıklarını, ortadoğu ve bütün afrika'da birlikte çalıştıklarını belirtti. "işid ile ilgili görüşmelerimizi sürdürüyoruz. irak hükümetine destek için görüşmelerimizi sürdürüyoruz" dedi.

ikili görüşmeye geçtikten sonra, dışişleri bakanlığı'nda 'jammer' olarak tanımlanan sinyal karıştırıcı cihaz devreye sokuldu. 

türkiye bildirgeyi imzalamadı 

kerry'nin ziyareti, 11 eylül perşembe günü suudi arabistan'ın cidde kentinde işid'le mücadele gündemiyle yapılan zirvenin ertesi günü gerçekleşiyor. bildirgede, "katılımcı ülkeler, uygun görülmesi halinde, işid'e karşı bir askeri harekata, farklı yönleriyle katılma konusunda uzlaştı" ifadesi yer aldı. toplantıya katılan ülkeler arasında olmasına rağmen türkiye zirvenin sonuç bildirgesine imza koymadı. 

bildirgede, obama'nın 10 eylül çarşamba günü açıkladığı işid'le mücadele stratejisine paralel olarak suriye'nin de mücadele sahası olacağının işareti verildi. "katılımcı ülkeler; işid'in, irak, suriye ve dünyanın neresinde olursa olsun yok edilmesi konusunda fikir alışverişinde bulunmuştur" denildi. 

türkiye’nin ilkesi

türkiye’nin hassasiyetlerinin başında işid’in elindeki 49 türk rehinenin güvenliği ve bir an önce sağ salim eve dönmesi var. bu konuda yayın yasağı da uygulayan türkiye, işid’e karşı yapacakları ve yaptıkları konusunda ketum davranmayı tercih ediyor. bu da müttefikleri tarafından anlaşılır bulunuyor.

türkiye, her şeyden önce abd ve diğer ortaklarına sorunun çözümünde yalnızca askeri yöntemlerin ya da taktiklerin yeterli olmadığını, meselenin özüne inilmesi gerektiğini söylüyor. bu da işid’i ortaya çıkartan siyasal sorunlara çözüm bulma zorunluluğu.

ankara’ya göre, siyasal çözümün iki ayağı var, irak’ta kapsayıcılık ve suriye’deki iç savaşın bitirilmesi.

“biz size söylemiştik”

ankara’nın öteden beri ısrarla vurguladığı, şimdi de rahatlıkla “ama biz sizi uyarmıştık” dediği nokta tam da bu. türk yetkililer, irak’ta sünnilerin kendilerini siyasal yaşamdan dışlanmış hissetmesinin radikal grupları ortaya çıkartacağını defalarca dile getirmişti. şimdi de, irak’ta kapsayıcı bir hükümet kurulmasının önemine dikkat çekiyorlar.

bağdat’ta 9 eylül 2014’de yeni hükümet güvenoyu aldı ancak tıpkı geçmişte olduğu gibi şiiler, sünniler ve kürtler, bazı bakanlıklar konusunda anlaşamadı. bu nedenle de iki önemli bakanlık, savunma ve içişleri bakanlıkları boş kaldı. türkiye, yeni irak hükümetini tebrik eden ilk ülke olurken, bir yandan da bu bakanlıklara atama yapılmasının önemine dikkat çekti. eski irak hükümetinde de benzer bir sorun vardı. irak'ın eski başbakanı nuri maliki de bu iki bakanlığı kendi yönetiminde tutmuş ve bu iki bakanlığın gücünü kendi muhaliflerine karşı kullanmıştı.

kerry: koalisyonu genişletmeye çalışacağım

cidde'deki toplantının ardından düzenlenen basın toplantısında konuşan abd dışişleri bakanı john kerry, işid'le mücadele konusunda ortadoğu ziyaretlerine devam edeceğini belirterek, "burada olan ve bildiriye katılan her ülke, işid'i yok etme misyonunda önemli bir rol oynama sözü verdi. önümüzdeki günlerde bölgedeki diğer liderlerle de görüşmeye devam edeceğim, bu koalisyonu mümkün olduğunca genişletmeye çalışacağım" dedi.

beyaz saray: türkiye kendisi karar verecek

işid'le mücadele kapsamında suudi arabistan'da düzenlenen zirvenin sonuç bildirgesine türkiye'nin imza koymamasını değerlendiren beyaz saray sözcüsü josh earnest, türkiye'nin işid'e karşı girişilen çabaya nasıl bir katkı sağlayacağına kendisinin karar vereceğini söyledi. earnest, işid'in elinde rehin tutulan 49 türk diplomatın derhal serbest bırakılması çağrısını da yineleyerek, bu konunun, türkiye'nin, abd başkanı barack obama'nın dün gece açıkladığı işid stratejisinin başarılı olmasında büyük çıkarı olduğunu gösterdiğini belirtti.

abd dışişleri bakanlığı sözcüsü marie harf de günlük basın brifinginde bir gazetecinin, "türkiye'nin cidde bildirisi'ni neden imzalamadığı" şeklindeki sorusunu yanıtlarken, "elbette her ülke önümüzdeki süreçte kendi rolünü değerlendiriyor. türkiye önemli bir terörle mücadele ortağı. onlarla yakın istişare içerisinde olmaya devam edeceğiz. her ülke, ne yapacağına, neye imza atacağına kendisi karar verecek ancak şunu vurgulamak isterim ki türkler terörle mücadelede çok yakın bir ortak" dedi.

‘türkiye katkı sağlayacaktır’

basın toplantısı düzenleyen pentagon sözcüsü john kirby, "türkiye askeri harekata bir katkı sağlamazsa bu sizin için bir kaygı oluşturur mu?" sorusuna cevap verdi:

"bunun bir mesele olacağını sanmıyorum. bence türkiye katkı sağlayacaktır. bunun işaretini verdiler. ancak bunu kendi tarzları ve türk halkından aldıkları yetki bağlamında yapacaklardır."

işid’e düzenlenen operasyonlarda hücum odaklı bir yapıya geçileceğini söyleyen kirby, örgütün liderlerinin de hedef alınacağını belirtti.

'abd işid ile savaş halindedir'

abd dışişleri bakanı john kerry'nin ülkesinin işid ile mücadelesi için kullandığı “bu bir terörle mücadele operasyonu. bence bunun için 'savaş' terimini kullanmak yanlış” ifadelerine beyaz saray'dan düzeltme geldi.

beyaz saray sözcüsü josh earnest, "bu, işid’e karşı abd şeklinde bir durum değil. işid, dünyayla savaşa girmeye hazır olduğunu belirtti, başkan da bu tehdide karşı koymak için uluslararası koalisyona öncülük etmek için harekete geçti. sonuçta, işid’in gücünün azaltılması ve yok edilmesinden uluslararası koalisyon sorumlu olacak. buradan şu sonuca varabilirsiniz ki; abd, işid ile savaş halindedir, aynı el kaide ve bağlantılarıyla dünya genelinde savaş halinde olduğu gibi" diye konuştu.

obama'nın işid stratejisi

abd başkanı barack obama'nın açıkladığı işid'le mücadele stratejisi "sistematik hava saldırıları", "sahadaki güçleri destekleme", "insani yardım" ve "işid'e karşı uluslararası terörle mücadele faaliyetleri" olmak üzere dört ayaktan oluşuyor. irak'ın yanı sıra suriye'de de örgüte yönelik hava saldırıları düzenlenmesine yeşil ışık yakan obama, "hem suriye hem de irak’ta işid’e karşı harekete geçmekten tereddüt etmeyeceğim" dedi.

kaynak: al jazeera, reuters, aa