kral selman bin abdulaziz, abd başkanı barack obama’nın ev sahipliğinde camp david’de düzenlenecek zirveye katılacak heyete başkanlık etmesi için içişleri bakanı ve veliaht prens muhammed bin nayif bin abdulaziz el suud'u görevlendirdi. suudi arabistan haber ajansı'nın (spa) haberine göre, kral selman'ın gerekçesi, yemen'e insani yardımların ulaştırılması çalışmaları ve kral selman yardım merkezi'nin açılışı.

telefonda görüştüler

beyaz saray’dan yapılan açıklama göre, suud kralı selman bin abdülaziz, körfez ülkelerinin liderleriyle camp david’de düzenlenecek zirveye katılmak için washington’a gidemediğinden duyduğu pişmanlığı iletmek için abd başkanı obama’yı telefonla aradı.

krallığı temsilen yerine içişleri bakanı ve veliaht prens muhammed bin nayif bin abdulaziz al suud ile yardımcısı muhammed bin salman’ı göndereceğini teyit eden kral selman, obama ile zirvede yapılacak görüşmelerde ele alınacak konuları gözden geçirdi.

iki lider, bölgenin karşı karşıya olduğu tehditlerle mücadelede ve bölgesel çatışmaların çözümünde ortak kapasite oluşturulması noktasında körfez arap ülkeleri işbirliği konseyi (kik) ülkeleriyle yakından çalışmanın gerekliliğinde mutabık kaldı.

obama ve kral selman, ayrıca iran ile p5+1 ülkeri arasında kapsamlı bir anlaşmanın iran’ın nükleer programının tamamen barışçıl amaçlı olduğunu doğrulamasının önemini ele aldı.

obama, suudi arabistan’ın yemen’de insani yardımlar için ateşkes ilanını memnuniyetle karşılarken, iki lider, yemen’deki insani durumun acilen ele alınması gerektiği konusunda mutabık kaldı.

obama ve kral selman, ortak çıkarlar ile bölgenin istikrarı ve refahına yönelik taahhütler doğrultusunda iki ülkenin partnerliğini güçlendirmenin önemini vurguladı.

"gelenler tam yetkiye sahip"

abd dışişleri bakanlığı sözcüsü marie harf bu kararın ardından yaptığı açıklamada, camp david’de düzenlenecek zirveye kral selman'ın katılmama kararı hakkında konuştu.

tüm körfez ülkeleri liderlerinin katılmasını "hiçbir zaman" beklemediklerini belirten harf, zirveye gelecek suudi arabistan içişleri bakanı ve veliaht prens muhammed bin nayif bin abdulaziz al suud ve yardımcısının "tam yetkiye sahip" olduğuna işaret etti,

veliaht prens muhammed’in zirvede görüşülecek savunma ve istihbarat gibi birçok alanları idare ettiğini hatırlattı. "doğru insanların orada olacağına inanıyoruz. zirveyi sabırsızlıkla bekliyoruz" diyen harf, kral selman’ın kararının yemen’deki durumdan kaynaklandığını ifade etti.

beyaz saray, 17 nisan'da yaptıpı açıklamada, obama'nın körfez işbirliği konseyi (kik) ülkeleriyle 13 mayıs'ta beyaz saray'da, 14 mayıs'ta da camp david'de bir araya geleceğini duyurmuştu.

beyaz saray sözcülerinden eric schultz ise, zirveye suudi arabistan kralı selman'ın da katılacağını ve birçok bölgesel konuda ve ikili ilişkilerdeki temel konularda görüş alışverişinde bulunulacağını söylemişti.

abd dışişleri bakanı john kerry, suudi mevkidaşıyla cuma günü düzenlediği basın toplantısında, camp david'de güvenlikle ilgili konuların görüşüleceğini kaydetmişti. 

suudi arabistan'ın 'hayal kırıklığı'

new york times'ın suudi arabistanlı yetkililere dayandırdığı bilgiye göre ise, kral selman son dakikada gerçekleşen değişiklikle ilgili obama'yı pazartesi günü telefonla arayacak. yetkililer olanları şu şekilde özetledi:

"abd dışişleri bakanı john kerry, geçtiğimiz hafta körfez işbirliği konseyi'nin ikinci günü gittiği riyad'da kral selman'la görüştü ve burada selman kendisine zirveye katılacağını söyledi. ancak beyaz saray'ın cuma gecesi obama ile selman'ın washington'da bir araya geleceğini açıklamasının ardından, suudi arabistan dışişleri bakanlığı, abd tarafını telefonla aradı ve kral'ın zirveye katılmayacağını söyledi."

yetkililerin verdiği bilgiye göre, kral selman'ın görüşmeye katılmamasının gerekçesi, abd'nin bölgede yükselen iran'a karşı arap müttefiklerinin endişelerini gidermek için sunacağı muhtemel tekliften duyulan hayal kırıklığı.

yetkililer ayrıca suudi arabistan'tan herhangi bir hayal kırıklığı ifadesi görmediklerini belirterek, "zaten eğer biri size haddini bildirmek istiyorsa bunu başka şekillerde bilmenizi sağlarlar" dedi.

riyad'ın iran endişesi

suudi arabistan bölgedeki en büyük rakibi olan iran’ın nükleer silah elde etme ihtimalinden kaygılarını saklamıyor.

tahran'ın suriye ve yemen'deki etkisinden de rahatsız olan riyad, olası bir anlaşmanın iran'ı daha da rahatlatmasından ve bölgedeki etkisini daha da artırmasından endişe ediyor.

abd ise suudi arabistan ve diğer körfez ülkelerinden gelen açıklamaların ardından tansiyonu düşürmeye çalışan bir denge politikası izliyor. 5 mart'ta suudi arabistan’a giden abd dışişleri bakanı kerry, nükleer görüşmelerin devam ettiği iran ile geniş bir siyasi ve güvenliğe dayalı işbirliği düşünmediklerini söylemişti.

dönemin suudi arabistan dışişleri bakanı suud faysal ile basın toplantısı düzenleyen john kerry, “iran ile büyük bir pazarlık peşinde değiliz, olası bir nükleer anlaşma körfez ülkelerinin güvenlik endişelerine yanıt verecektir” ifadelerini kullanmıştı.

suud faysal da kerry’nin kendisine, washington’un nükleer anlaşma arayışındayken, iran’ın bölgedeki tavrını göz ardı etmeyeceği konusunda garanti verdiğini belirtmişti.

16 mart'ta ise suudi arabistan'da ülkeyi yöneten suud ailesinin önemli üyelerinden prens turki bin faysal, iran'ın nükleer programının devam etmesinin diğer bölge ülkelerinin de aynı şekilde davranmalarına sebep olabileceğini söyledi.

yemen'le kriz büyüdü

nükleer müzakereler dışında iran - suudi arabistan arasında önemli bir sorun da yemen'de yaşananlar.

iran destekli şii husilerin başkent sana'yı ele geçirmesi ve yönetime el koymasının ardından suudi arabistan öncülüğündeki koalisyon uçakları yemen'e 'kararlılık fırtınası' adında hava operasyonu başlatmıştı.

riyad tahran'ı şii husilere askeri destek sağlamakla suçlarken iran ise bu iddiaları reddediyor. 

son olarak iran'a ait bir uçağın sana havalimanı'na inememesi için havalimanı koalisyon güçleri tarafından vurulmuş ve uçak iran'a geri dönemk zorunda kalmıştı.

yemen'de iki tarafın da kabul ettiği ve beş gün sürecek ateşkes salı günü başlayacak. ateşkes kararının ardından iran, insani yardım malzemesi taşıyan bir kargo gemisini husilerin kontrolündeki hudeyda'ya gönderme kararı aldı.

kaynak: al jazeera, new york times, aa, reuters