yasa dışı dinlemeler, arnavut-makedon gerginliği, silahlı çatışmalar, polis operasyonları ve protestoların gölgesindeki makedonya’da hükümet ve muhalefet arasındaki gerilim sürüyor.

mayıs ayı başından bu yana devam eden hükümet karşıtı protestoların ardından iktidardaki iç makedon devrimci örgütü - makedonya'nın ulusal birliği demokratik partisi (vmro-dpmne) de makedonya meclisi önünde on binlerce kişinin katıldığı bir miting düzenledi.

iktidar partisi yaptığı açıklamada muhalefeti ülkeyi istikrarsızlaştırma senaryoları hazırlamakla suçladı. halkın muhalefete inanmadığı, iktidarı muhalefetin değil sadece halkın görevden alabileceği belirtildi.

‘makedonya bu halktır’

başbakan nikola gruevski, "makedonya güçlüdür" sloganıyla düzenlenen mitingde yaptığı konuşmada, "bu akşam, her zamankinden daha kalabalık olduklarını" belirterek, "bu halk, kendisini aldatmak isteyenleri tanımayı bilir" dedi.

dokuz yıldır görevde olan makedon lider, "son aylarda bize karşı farklı senaryolar kurgulanıyor ancak pes etmeyeceğiz. makedonya pes etmez. makedonya güçlüdür. makedonya zoran zaev de değildir, nikola gruevski de. makedonya bu halktır" şeklinde konuştu.

[Başbakan Nikola Gruevski, parlamento binası önünde toplanan kalabalığa konuştu. [Fotoğraf: AP]]

gruevski, ana muhalefet lideri zoran zaev'in hükümet aleyhine yayınladığı ses kayıtlarını kastederek, iktidara montajlanmış ses kayıtları ile değil, kaliteli bir yaşam, ekonomi ve refah sunan kaliteli bir siyasi programla gelinebileceğini ifade etti.

hükümete destek mitingine, geçtiğimiz günlerde görevinden istifa eden eski içişleri bakanı gordana yankulovska da katıldı. 

iktidar partisi karşıtı bir grup protestocu hükümet binasının önünde kamp kurdu ve başbakan istifa edinceye kadar oradan ayrılmayacaklarını açıkladı. hükümete destek mitingi ise, bu bölgeye yaklaşık iki kilometre uzaklıkta gerçekleşti. 

ülkede pazar günü de  20 binden fazla hükümet karşıtı, ana muhalefetteki makedonya sosyal demokratlar birliği (sdsm) genel başkanı zoran zaev önderliğinde parlamento binası önünde toplanmıştı. zaev, başbakan gruevski istifa edene kadar eylemleri sürdüreceklerini söylemişti.

siyasi liderler bir araya geldi

ülkedeki önemli siyasi partilerin liderleri, abd ve ab büyükelçilerinin arabuluculuğunda mevcut siyasi krizi çözmek amacıyla bir araya geldi.

görüşmeye başbakan gruevski, ana muhalefetteki zoran zaev, demokratik bütünleşme birliği (dui) genel başkanı ali ahmeti ve arnavut demokratik partisi (dpa) genel başkanı menduh taçi katıldı.

ülkedeki siyasi krizin çözümü için çalışma grupları kurulması teklifinin değerlendirildiği toplantıdan somut bir sonuç çıkmazken, liderler 26 mayıs'ta yeniden bir araya gelme konusunda uzlaştı.

’20 bin kişi dinlendi’

sdsm genel başkanı zoran zaev'in, "makedonya hakkındaki gerçek projesi" adı altında başbakan nikola gruevski ve diğer hükümet üyelerinin telefon görüşmelerini kamuoyuyla paylaşması ve söz konusu kişileri yolsuzluk yapmak, görevi kötüye kullanmak ve suçların üzerine örtmekle suçlaması ülkedeki krizin derinleşmesine neden oldu.

[Muhalif lider Zoran Zaev şubat ayından bu yana hükümete ait olduğu iddia edilen tapeleri yayınlıyor. [Fotoğraf:AP]]

muhalif lider zoran zaev’in şubat ayından bu yana kamuoyu ile paylaştığı telefon kayıtlarına göre aralarında gazetecilerin, siyasetçilerin ve dini liderlerin bulunduğu 20 binin üzerinde kişi yasadışı şekilde dinlendi.

kayıtlarda hükümet bakanlarının seçimlerde usulsüzlük, medya üzerinde baskı kurulması, cinayetlerin üstünün örtülmesi gibi birçok yasadışı eyleme dâhil olduğu iddia ediliyor.

muhalefete göre, telefon kayıtları, hükümetin en üst kademelerinde yolsuzluğun yaygın hale geldiğinin kanıtı. bu sebeple muhalifler, başbakan gruevski'nin istifa etmesini ve erken seçime gidilmesi gerektiğini söylüyor.

gruevski hükümeti ise suçlamaları reddediyor ve muhalefetin ülkeyi istikrarsızlaştırmaya çalıştığını savunuyor.

[Hükümet karşıtı bir eylemci elinde "Hoşçakal Nikola" yazılı pankartı tutuyor. [Fotoğraf: Reuters]]

polisin öldürdüğü gençle ilgili telefon kayıtları

zoran zaev’in en çok ses getiren ve protestoların fitilini ateşleyen açıklaması ise mayıs ayının başında düzenlediği basın toplantısı sırasında geldi. 

zaev, 2011'de bir emniyet mensubunun öldürdüğü martin neşkovski adlı gencin ölümüyle ilgili bazı telefon kayıtlarını kamuoyuyla paylaştı.

kayıtlarda, neşkovski'nin ölümünün ardından başbakan nikola gruevski, içişleri bakanı gordana yankulovska ve içişleri bakanlığı sözcüsü ivo koteski ve gruevski'nin özel kalem müdürü martin protugyer arasında geçtiği iddia edilen telefon konuşması yer alıyordu.

zaev’in açıklamasının ardından başkent üsküp’te başbakanlık binası önünde toplanan yaklaşık 4 bin kişi makedonya meclisi'ne yürüdü ve binası önünde oturma eylemi düzenledi.

martin neşkovski isimli genç, 5 haziran 2011'de yapılan genel seçimlerin ardından düzenlenen kutlamalar sırasında, içişleri bakanlığı'na bağlı özel bir birliğin mensubu igor spasov tarafından öldürülmüştü. spasov 14 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. spasov'un cinayet gecesi görevli olmadığını savunan içişleri bakanlığı olayın üstünü örtmekle suçlanmıştı.

arnavut mahallesine operasyon: 22 ölü

[28 saat süren çatışmada Kumanova savaş alanına döndü. [Fotoğraf: AP]]

protestoların başladığı tarihlerde makedonya polisi de kumanova kentinde silahlı bir gruba karşı operasyon başlattı.

9 mayıs sabahı çoğunlukla arnavutların yaşadığı tode mendol mahallesi'nde bir eve gerçekleştirilen operasyonda, evdeki silahlı grubun karşı ateş açmasıyla çatışma yaşandı. olayda 8’i polis 22 kişi öldü. 37 kişi de yaralandı.

makedonya hükümeti, 30’u teslim olan kosova kökenli grubun 1999 savaşında sırbistan’dan makedonya’ya geçen ve iki yıl sonra ülkede etnik arnavut hareketi başlatarak çatışmalara neden olan kosova kurtuluş ordusu (uçk) üyeleri olduğunu iddia etmişti. 

grubun bir ay içinde sivillere yönelik terör saldırısı hazırlığında olduğunu belirten makedon polisi, 28 saat süren operasyon esnasında sivil can kaybı yaşanmadığını açıklamıştı. 28 saat süren çatışmada kumanova savaş alanına döndü.

[Makedonya polisinin operasyonu sonrası hükümet karşıtları protestolarında Arnavutluk bayrakları da açıyor. [Fotoğraf:Reuters]]

operasyon sonrası içişleri bakanı gordana yankulovska, ulaştırma bakanı mile janakievski ile güvenlik ve karşı istihbarat departmanının başkanı sasa mijalkov istifa etmişti.

zaev, operasyonun dinleme iddialarını unutturmak ve dikkatleri başka yöne toplamak için düzenlendiğini savunmuştu.

2,1 milyon nüfuslu makedonya'da arnavutluk kökenlilerin toplam nüfusa oranı yaklaşık yüzde 25.

kaynak: al jazeera, aa, reuters