ak parti kırıkkale milletvekili ramazan can ve isparta milletvekili recep özel'in, "hâkimler ve savcılar kanunu ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelere değişiklik yapılması hakkında yasa teklifi", tbmm başkanlığı'na sunuldu. teklif daha önce ak parti grup başkanvekilleri ve milletvekillerinin verdiği teklifteki bazı unsurların yanı sıra yeni değişiklikler de içeriyor. 

çarşamba günü tbmm adalet komisyonu'nda ele alınacak teklife göre, şüphelilerin ve sanıkların üstünün, eşyasının, konutunun, işyerinin aranabilmesi için “somut delillere dayalı kuvvetli suç şüphesi” gözetilmeyecek. makul şüphe aramalarda yeterli olacak. bu maddenin değiştirilme gerekçesi olarak uygulamada ortaya çıkan güçlüklerin yanında kanunun amacının ve işlerliğinin zayıflatması gösterildi. bu maddede yapılacak değişiklikle polisler somut delil olmasa bile makul şüphelerle ve mahkeme kararlarıyla her yerde arama yapabilecek.

dinlemeye tek hâkim kararı

teklifle, şüpheli ve sanıkların dinlenilmesi tek bir hâkim kararıyla sağlanacak. şu anki uygulamada dinleme kararını ağır ceza mahkemeleri oybirliği ile verirken, yeni teklifle dinlemelere sadece sulh ceza hâkimleri karar verecek. burada sulh ceza hâkimlerinin yetkileri de artırıldı. ayrıca dinleme gerekçeleri arasına devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar da eklenerek, dinlemelerin kapsamı genişletildi.

özel yetkili mahkemeleri kaldıran yasa değişikliğiyle telefon dinlemeleri zorlaştırılmış ve dinleme kararlarının ağır ceza mahkemesinin oybirliğiyle vermesi sağlanmıştı. özel yetkili mahkemeler kaldırılmadan önce ise tek bir hâkim dinlemeler için karar verebiliyordu.

polisin teknik takip yetkisi arttı

şüpheli ve sanıkların teknik takibi ile ses ve görüntü kayıtlarının alınması konusunda polisin yetkileri artırıldı. devlete karşı işlenen suçlar ve anayasal düzene karşı işlenen suçlarda da polis teknik takip ve dinleme yapabilecek.

hâkimlerin kararı 81 ilde uygulanacak

örgütlü suçlarda sulh ceza hâkimlerinin kararıyla 81 ilde işlem yapılmasının önü açıldı. şu anki uygulamada soruşturmanın yapıldığı ilin dışında yapılacak işlemlerle ilgili kararlar o yerin sulh ceza hâkimleri tarafından alınıyor.

el koymanın kapsamı genişletiliyor

taşınmazlara, hak ve alacaklara el koymanın kapsamı da genişletiliyor. türk ceza kanunu'nda (tck) "anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar" başlığında sayılan "silahlı örgüt" veya "örgüte silah sağlama" suçundan el koyma kararı verilirken; "anayasa'yı ihlâl", "yasama organına karşı suç", "hükümete karşı suç", "hükümete karşı silahlı isyan", "silahlı örgüt", "silah sağlama" ve "suç için anlaşma" soruşturmalarında el koyma kararı verilebilecek.

avukatların dosyaya erişimi kısıtlanıyor

ak parti'nin teklifiyle, şubat ayından itibaren soruşturma dosyalarının içeriğini inceleyip belgelerin örneğini alma imkânına sahip olan avukatlara bu yol yeniden kapanacak. soruşturmanın gizliliğinde avukatların belge ve bilgilere ulaşması hâkim iznine bağlanacak.

teklif bu haliyle yasalaşırsa; avukatın dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alma yetkisi, 'soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecekse' cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim kararıyla kısıtlanabilecek.

yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesi, bilirkişi raporları ve hazır bulunmaya yetkili oldukları diğer adli işlemlerle ilgili tutanaklar içinse bir kısıtlama söz konusu olmayacak.

avukatlar, iddianamenin mahkeme tarafından kabul edildiği tarihten itibaren dosya içeriğini ve koruma altına alınmış delilleri inceleyebilecek, bütün tutanak ve belgelerin örneklerini alabilecek.

adli açılış töreni kalkıyor

teklifte, yargıtay kanunu'nun adli yıl açılış törenlerini düzenleyen 59. maddesi yürürlükten kaldırılıyor. yürürlükten kaldırılan madde şöyle:

“her adli yıl ankara‘da bir törenle açılır. yargıtay birinci başkanı bir konuşma yapar. açılış konuşmasının metni ve tören gündemi üzerinde daha önceden başkanlar kurulu'nun düşüncesi alınır.”

böylece geçen yıl hükümet yetkilileriyle yargı mensupları arasında tartışmaya neden olan konuşmaların da yapıldığı yargıtay adli yıl açılış töreni artık yapılmayacak.

türkiye barolar birliği başkanı metin feyzioğlu’nun yargıtay adli açılış törenine katılması nedeniyle törene cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan katılmamıştı. erdoğan tören öncesi, “feyzioğlu adli açılışta konuşursa ben gelmem” demişti. yargıtay başkanlar kurulu da toplantı yaparak feyzioğlu’nun konuşup konuşmayacağını karara bağlamıştı. başkanlar kurulu tartışmalara rağmen feyzioğlu’nun konuşmasına karar vermişti.

kaynak: al jazeera, aa