suudi arabistan’ın aralarında suudi vatandaşı şii din adamı ayetullah nemr’in de bulunduğu 47 kişiyi idam etmesi tüm şii gruplardan tepki gördü. iran ve irak, suudi arabistan’ı "terörü desteklerken muhalifleri katletmekle" suçladı. yemen’de ve bahreyn’de suudi arabistan'ı protesto gösterileri düzenlendi. lübnan’ın şii liderleri, nemr’in itidal ve diyalog çağrısı yapan bir din adamı olduğunu ve bu sebeple idam edildiğini öne sürdü.

karşılıklı diplomatik manevralar

iran dışişleri bakanlığı, suudi arabistan'ın tahran maslahatgüzârı'nı protesto etmek için çağırdı. suudi arabistan da tahran'ın nemr'in idamıyla ilgili 'düşmanca açıklamalar' yaptığını belirterek dışişleri bakanlığı'na çağırdığı iran'ın riyad büyükelçisi'ne protesto notası verdi. 

iran: suudiler terörü destekleyip muhalifleri katlediyorlar

86 din adamından oluşan iran uzmanlar meclisi üyesi ayetullah ahmet hatemi ise “ şüphem yok ki öldürülenlerin temiz kanı suudi hanesinin yakasına yapışacak ve tarih onları bu şekilde yazacak. şeyh nemr’in idam edilmesi, bu hain ailenin suç teşkil eden davranışlarının bir parçası. bütün islam alemi bu rejimin gaddarlıklarını haykırmalı” ifadesini kullandı.

iran devrim muhafızları ordusu yayınladığı yazılı açıklamada, "suudi arabistan rejimi bu utanç verici eylemin bedelini kesinlikle ödeyecek" diye tepki gösterdi.

yazılı açıklama yayımlayan avrupa birliği (ab) dışişleri yüksek temsilcisi federica mogherini, “nemr olayı, ifade özgürlüğü ile vatandaşlık ve siyasi hakları konusunda ciddi endişeye neden oluyor. bu olayın bölgedeki mezhep gerginliğini daha da artırma potansiyeli var. bunun bütün bölgede ciddi sonuçları olabilir” ifadelerini kullandı.

mogherini, bütün taraflara itidal ve sorumluluk çağrısında da bulundu.

abd dışişleri bakanlığı da suudi arabistan'ı insan haklarına saygı göstermesi yönünde uyardı. bakanlık sözcüsü john kirby, idamın bölgedeki mezhep gerginliğini artırma riskine dikkat çekti.

bm'den uyarı

bm genel sekreteri ban ki-mun da, suudi arabistan'da 47 kişinin idam edilmesi nedeniyle büyük üzüntü duyduğunu belirterek, mezhepsel gerilimi artırmaktan kaçınma çağrısı yaptı.

bm genel sekreter sözcülüğü'nden yapılan açıklamada idamların, "suçlamaların türü ve yargılama süreçlerinin adilliğine ilişkin çeşitli kaygılar" arasında gerçekleşen yargılamaların ardından infaz edildiği belirtildi.

genel sekreter ban'ın, nemr'in davasını suudi yetkililerle görüşmelerinde defalarca dile getirdiği vurgulanan açıklamada, ban'ın, suudi arabistan'a tüm idam cezalarını hapis cezalarına dönüştürme çağrısı yaptığı ifade edildi.

bm genel sekreteri'nin, nemr'in idamı dolayısıyla protesto gösterisi yapanlara itidal tavsiye ettiği de belirtilen açıklamada, genel sekreter'in tüm bölgesel liderlere mezhepsel gerilimi artırmaktan kaçınma çağrısı yaptığı, tahran'daki suudi arabistan elçiliğine yönelik şiddet eylemlerini de kınadığı ifade edildi.

ibadi'den kınama

irak başbakanı haydar ibadi de nemr’in öldürülmesini kınadı. facebook hesabından açıklama yapan ibadi, bu olayın bölgesel güvenlik üzerinde kötü etkileri olabileceğini belirtti.

irak meclisi üyeleri: yangına benzin döktüler

irak meclisi şii koalisyonu üyesi muhammed el-sayhud, sümer tv’ye yaptığı açıklamada idamın yangına benzin dökmek anlamına geldiğini söyledi ve “iktidar ailesinin bu hareketi sünni-şii mezhep savaşını kışkırtıyor ve bölgenin ateş çemberine dönüşmesini amaçlıyor” dedi.
irak şii islam konseyi üyesi ve milletvekili human hamudi ise “bu, mezhep savaşını körüklemek isteyen işid’e hizmet eden bir hareket” açıklamasında bulundu.

iran destekli iraklı şii paramiliter bedir örgütü’nün lideri kasım araci, “bu cehennemin kapılarını açan büyük bir suç” dedi. siyasi kanadı da olan örgütün lideri, bağdat’a suudi arabistan’la diplomatik ilişkileri derhal kesme çağrısında bulundu.

sadr: şiileri protestoya çağırıyorum

iraklı şii lider ve din adamı mukteda sadr, kişisel web sitesinden yaptığı açıklamayla suudi arabistan ve diğer körfez ülkelerinde yaşayan şiileri protestoya çağırdı.

''suudi arabistan'da yaşayan şiilere barışçıl protestolarla şii din adamı ayetullah nemr bakır en-nemr'in idam edilmesini protesto etme cesareti göstermeye çağırıyorum. bu çağrım körfez ülkelerinde yaşayan şiiler için de geçerlidir. gelecekteki adaletsizlikleri ve hükûmet terörünü engellemenin yolu budur.'' 

yemen husi hareketi: kutsal bir savaşçı idam edildi

yemen’de suudi destekli hükümetle çatışan şii husiler de al maseera web sitesinden yaptıkları açıklamada “suudi ailesi, bugün insan haklarını apaçık ihlâl ederek kusal bir savaşçıyı ve büyük bir din adamını sahte bir duruşmayla idam etti.” dedi.

başkent sanaa’da sokak gösterileri ile idam kararı protesto edildi.

lübnan şii konseyi: büyük hata

lübnan şii konseyi başkan yardımcısı şeyh abdül emir kabalan ayetullah nemr’in idamının büyük bir hata olduğunu söyledi ve nemr’in itidal ve diyalog çağrısı yapan bir din adamı olduğunu ve bu sebeple idam edildiğini öne sürdü.

bahreyn ve suudi arabistan’da gösteriler

suudi arabistan'da şiilerin yoğunlukta yaşadığı avamiye bölgesinde yüzlerce kişi ellerinde nemr’in resimleri ile protesto yürüyüşü düzenledi.

bahreyn polisi, suudi arabistan’ı protesto eden göstericileri biber gazı sıkarak dağıtmaya çalıştı.

ayetullah nemr’in ailesi: tepkiler barışçıl olmalı

reuters’a konuşan ayetullah nemr’in kardeşi muhammet nemr, kardeşinin islam dünyasında saygın bir yeri olduğunu söyledi ve tepkilerin barışçıl olmasını istedi ve “yeterince kan döküldü. kimse barışçıl tepkiler dışında bir tepki vermemeli” dedi.

kaynak: reuters, afp ve aa