tomris giritlioğlu 1957 yılında, o dönemde yargıç olan babasının görevi nedeniyle bulundukları konya’da dünyaya geldi. çocukluğunun ilk dönemi adana’da daha sonrası ise ankara’da geçti.

altı yaşında geçirdiği trafik kazasının ardından şaşı kalan gözünün tedavisi için doktor tek gözünü kapatarak kitap okumasını önerdi. okuma alışkanlığının temelinin atıldığı o günler, ileride giritlioğlu’nun her zaman başarılı bir öğrenci olmasına katkı sağlayacaktı.

liseyi ankara ted koleji’nde tamamladı. ardından hacettepe üniversitesi’nde ingiliz dili ve edebiyatı okudu. aynı zamanda felsefe bölümü’nün derslerini de tamamladı.

üniversite yıllarında gazeteci veya yazar olmak isteyen giritlioğlu’nun fikrini değiştiren ise londra’da izlediği, tarkovski'nin ‘ivan'ın çocukları’ adlı filmi oldu.

giritlioğlu bir röportajında filmin ardından hissettiklerini şöyle anlatıyor: “hayatımda deprem oldu. bütün sevdiğim sanat dalları fotoğrafçılık, heykel, resim, edebiyat, müzik her şey vardı o filmde."

o kadar ki, o anda okulu bırakmaya ve kendini tamamen sinemaya adamaya karar verdi. ancak türkiye’ye döndükten sonra babasının isteği ile oklu bitirdi.

70’li yıllarda önce çevirmen olarak trt’ye girdi. ardından aynı kanalda prodüktör yardımcısı oldu ve belgesel yapım ekibine katıldı.  yönetmenliğe ilk olarak burada adım attı. daha sonra drama bölümüne geçti.

belgesellerin ardından yönetmen olarak ilk uzun metrajlı filmi ‘suyun öte yanı’nı 1991 yılında tamamladı.

oldum olası politik kimliğini koruyan, üniversite yıllarında ‘sıkı bir devrimci’ olarak anılan giritlioğlu, ‘yaz yağmuru’ dışında tüm filmlerinde siyasi meselelere değindi.

esas üne 1999 yılında çektiği ‘salkım hanımın taneleri’ ile kavuştu. 1940’larda gayrimüslimlere getirilen varlık vergisini konu alan film, antalya altın portakal film festivali’nde ‘en iyi film’ ödülüne uzandı.

dokuz yıllık aranın ardından 2008’de tamamladığı ve “kendime en uzak hissettiğim filmim” dediği ‘güz sancısı’nda ise bu kez 6-7 eylül olaylarını beyazperdeye aktardı.

yapımcı kimliği

giritlioğlu bu arada 2002’de trt’den emekli olmuştu. emekliliğin ardından özel televizyonlar için dizi film projeleri üretmeye başladı.  

türk halkını aynı filmlerindeki gibi, birçoğunda siyasi bir yaraya veya ötekileştirme sorununa değindiği ‘dönem dizileri’ ile tanıştırdı. dizilerin kiminde yapımcı kiminde ise proje tasarımcısı olarak görev aldı. bunlardan ilki ‘kuruşun yarası’ adlı yapımdı.

onu ‘çemberimde gül oya’, ‘ihlamurlar altında, ‘hatırla sevgili’, ‘karayılan’, ‘asi’, ‘gönülçelen’, ‘kasaba’, ‘bu kalp seni unutur mu?’, ‘her şeye rağmen’ gibi yapımlar izledi.

üzen dizi

giritlioğlu, 12 eylül döneminde geçen ve diyarbakır cezaevinde yaşanan işkence sahnelerinin yer aldığı son bölümleri yayınlanmadan, ekonomik nedenlerle kaldırılan ‘bu kalp seni unutur mu?’ dizisi için basına verdiği demeçlerde ‘çok üzgün’ olduğunu söylemişti.

aynı dönemde kanser olduğu haberleri ortaya çıkan giritlioğlu, dizi için “muhakkak bizim de hatalarımız olmuştur. ilk bölümlerini seyreden ve sert bulanlar oldu. hatta, o dönemde işkence gören arkadaşlarım bu işkence sahnelerini seyretmek istemediklerini, ağır geldiğini söyledi. çok değerli, çok cesur bir projeydi. diyarbakır cezaevinde yaşananlara bakmadan bugünün türkiye’sini anlayamayız. son iki bölümü yayınlayamadık. çok üzüldüm ve hasta oldum” demişti.

sivas katliamını anlatacak

giritlioğlu’nun proje danışmanlığını yaptığı son dizi ‘kayıp şehir’ dizisinde karadeniz’den göç etmiş bir ailenin yaşamını merkeze koyarak hayat kadınlarından, göçmenlere ve eşcinsellere kadar birçok ‘ötekiye’ değiniyor.

kanser tedavisi tamamlanan giritlioğlu, 2013’te yönetmen koltuğuna oturacağı filmi sivas katliamını konu alacak.

yönetmen yeni filmi için, “gözden kaçan o kadar çok hikaye var bu konuda. ayrıca bu son durak artık. tarih bize anlatıldığı gibi değil. aradaki dehlizleri aralamayı çok seviyorum” diyor. 

başlıca ödülleri

suyun öte yanı
istanbul film festivali, en iyi yönetmen,
ankara film festivali, en iyi yönetmen
nantes film festivali, jüri özel ödülü

80. adım
istanbul film festivali, en iyi film, en iyi yönetmen
ankara film festilvali, jüri özel ödülü

salkım hanımın taneleri
antalya altın portakal film festivali, en iyi film
ankara uluslararası film festivali, mahmut tali öngören özel ödülü

kaynak: al jazeera ve ajanslar