türkiye-israil ilişkilerinin normalleşmesi için yapılan görüşmelerde uzlaşmaya varıldı. üst düzey bir türk yetkilinin al jazeera'ye verdiği bilgiye göre anlaşmanın detayları şöyle: 

• israil, mart 2013’te türkiye’nin ilk talebini karşılayarak tarihte ilk kez yabancı bir devletten özür dilemişti. mutabakat kapsamında türkiye’nin diğer iki şartı da kabul edildi. israil, mavi marmara saldırısında hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemeyi ve türkiye’nin gazze’deki insani duruma müdahalesini kabul etti.

• mutabakat çerçevesinde türkiye, gazze’ye insani yardım dahil sivil amaçlı malzemelerin girişini sağlayacak ve altyapı yatırımlarını gerçekleştirecek. gazze halkının kullanımı için konutlar inşa edilecek ve 200 yataklı türkiye-filistin dostluk hastanesi en kısa zamanda hizmete alınacak.

• gazze halkının en acil ihtiyaçları olan elektrik ve içme suyu sorunu çözülüyor. gazze’ye verilen elektrik ve su miktarı artırılacak. yeni santraller yapılacak.

•  gazze’ye ilaveten batı şeria’ya yönelik cenin sanayi bölgesi gibi kapsamlı projelerin hayata geçirilmesi kolaylaşacak.

• iddiaların aksine mutabakatta hamas ile ilgili herhangi bir hüküm bulunmuyor

yetkili, "israil ile sağlanan uzlaşma, 31 mayıs 2010’dan beri sergilediğimiz ilkeli ve kararlı tutum sayesinde kazanılmış bir diplomatik başarıdır" ifadelerini kullandı. "türkiye’nin tüm şartları kabul edilmiş; filistin halkının koşullarının iyileştirilmesi için tarihi bir adım atılmıştır. mavi marmara şehitlerimizin arzuladığı şekilde gazze’ye insani yardım yapılmasının yolu açılmıştır" dedi. 

erdoğan, abbas ile görüştü

yetkilinin verdiği bilgiye göre cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan da filistin devlet başkanı mahmud abbas ile görüştü.

başbakanlık'tan "sayın başbakanımız bir süredir israil'le yürütülen müzakerelerde varılan aşamayla ilgili olarak yarın saat 13.00'te çankaya köşkünde açıklamada bulunacaktır" açıklaması geldi. 

karar görüşmesi roma'da yapıldı

mutabakata varılan son görüşme roma'da yapıldı. türkiye'yi dışişleri bakanlığı müsteşarı feridun sinirlioğlu, israil'i ise netanyahu'nun özel temsilcisi ciechanover temsil etti.

ciechanover ve sinirlioğlu son olarak 8 nisan'da londra'da görüşmüştü. görüşmenin ardından türk dışişleri'nden, "heyetler, mutabakat metninin nihai hâle getirilmesi ve farklılıkların giderilmesi yönünde ilerleme sağlamışlar ve anlaşmanın çok yakında gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıda sonuçlandırılması hususunda uzlaşıya varmışlardır" açıklaması gelmişti.

kerry ile görüşecek

israil başbakanı binyamin netanyahu da aynı gün akşam saatlerinde roma'daydı. abd dışişleri bakanı john kerry ile roma'da bir araya gelecek olan netanyahu, israil basınına göre, anlaşmanın detaylarıyla ilgili kerry'ye bilgi verecek.

'istihbarat şefleri görüştü'

cumartesi günü israilli haaretz ve şalom gazeteleri, mit müsteşarı hakan fidan ile israil'in milli istihbarat örgütü mossad'ın şefi yossef cohen ile anlaşmanın detayları üzerine görüştüğünü, türkiye-hamas ilişkileri üzerinde uzlaşmaya vardığını yazdı.

erdoğan, halid meşal ile görüştü

mutabakata varılmasına bir gün kala hamas'ın siyasi büro şefi halid meşal istanbul'da cumhurbaşkanı erdoğan ve ardından başbakan binali yıldırım ile görüştü.

israilli diplomatlar türkiye ile yapılan görüşmelerde en önemli konulardan birinin türkiye - hamas ilişkileri olduğunu, "hamas'ın herhangi bir üyesinin türkiye'de bulunmasının kabul edilemeyeceğini" söylüyor. türk diplomatlar ise hamas konusunun bu görüşmelerin konusu olamayacağını belirtiyor. ankara filistin sorununun çözümü için filistin yönetimiyle ve hamas ile görüşmeye devam edileceğini vurguluyor. taslak mutabakat metninde ciddi ilerlemenin sağlandığı aralık ayında halid meşal türkiye'ye bir ziyarette bulunmuştu. türkiye, filistin sorununda hamas’a yönelik tutumunu değiştirmeyeceğini bu şekilde göstermiş oldu.

dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, "israil ile normalleşmede hamas ile ilgili bir sorunun olduğunu düşünmüyorum. görüşmelerimizde hamas diye bir şart yoktur, olamaz da" dedi.

cumhurbaşkanlığı sözcüsü ibrahim kalın da aynı gün verdiği bir röportajda türkiye'de bulunan hamas üyelerinin israil ve filistin'in anlaşması çerçevesinde türkiye'ye geldiğini; hamas'ın istanbul'da askeri bürosu olmadığını vurguladı. "zaman zaman halid meşal buraya gelir, bu ziyaretleri başka bir noktaya çekmek iyi niyetle bağdaşmaz. biz hamas ile de filistin yönetimiyle de görüşmeye devam edeceğiz. israil öyle bir talepte [hamas'la ilişkilerin kesilmesi] bulunacak bir konumda değil" dedi.

bunun üzerine hamas siyasi büro şefi halid meşal, türkiye’ye filistin davasına verdiği destek ve israil ile normalleşmesi sürecinde gazze ablukasının kaldırılmasını şart koşmasından dolayı teşekkür etti.

ablukayı kırmak için yola çıkmıştı

gazze ablukasını kırmak için yola çıkan mavi marmara gemisine 31 mayıs 2010’da uluslararası sularda israil’in düzenlediği ve dokuz türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra ankara-tel aviv ilişkileri kopma noktasına geldi.

saldırının ardından tel aviv'deki büyükelçisini çeken türkiye, ilişkilerin normalleşmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını şart koştu.

mart 2013’te netanyahu, o dönem başbakan olan erdoğan’ı telefonla arayarak özür diledi. resmi özür yazılı olarak da açıklandı. ardından türkiye ile israil arasında gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler başladı.

görüşmeleri, son kararnamede türkiye'nin new york'taki bm daimi temsilciliğine atanan dışişleri bakanlığı müsteşarı feridun sinirlioğlu yürütüyor. israil tarafında ise başlangıçta dışişleri bakanlığı genel sekreteri dore gold’ün yürüttüğü görevi son iki görüşmede başbakan netanyahu’nun özel temsilcisi joseph ciechanover devraldı.

kaynak: al jazeera