somali’de açlık yüzünden on binlerce insan öldü ve bu ölümlerin büyük kısmını çocuklar oluşturuyor. milyonlarca insan da tehdit altında. dünya böylesine önemli bir problemle karşı karşıyayken birilerini suçlamanın zamanı değil. aksine, harekete geçip bir an önce mümkün olduğunca fazla insanı somali’deki bu açlıktan kurtarmak gerekiyor.

abd’nin finansal desteği ile yürütülmekte olan ve kıtlık konusunda önceden uyarıda bulunan fews sistemi, son bir yıl içerisinde doğu afrika’daki ulusal ve uluslararası aktörleri en az 6 kez uyardı. ancak uluslararası toplum bu uyarıları dikkate almadı.

uluslararası medyanın somali’de açlıktan ölen insanların dehşet verici görüntülerini yayınlamaya başlamasıyla bütün dünya problemin ne denli ciddi boyutlarda olduğunu anladı.  fews sisteminin de öngördüğü üzere, hasatlarını kaybeden pek çok somalili çiftçi ve besici çok büyük bir açlık problemi ile karşı karşıya kaldı.

ancak somali’de açlığın tek sebebi kuraklık değil. çölleşme, fakirlik, iç savaş, iklim değişikliği de problemin bir parçasını oluşturuyor. ayrıca nobel ödüllü amartya sen ise problemlerin sadece yiyecek kıtlığı ile sınırlı kalmadığını belirterek mevcut durumu oldukça iyi bir biçimde açıklıyor.

aslında somali’nin büyük şehirlerinde yiyecek bulmak mümkün ancak insanların alım gücü yok. bunun sebebi ise yiyecek fiyatlarının geçen yıla göre üçe katlanmış olması.

bunun yanı sıra al jazeera, halk açlıktan ölürken dünya gıda örgütü’nün çok fazla miktarda yiyeceği mogadişu’da depolamış olduğunu ortaya çıkardı.

devlet mekanizması yok

ülkede işleyen bir devlet mekanizmasının olmayışı kıtlığın en büyük nedenlerinden birini oluşturuyor. kıtlık problemi uganda, kenya ve etiyopya gibi diğer afrika ülkelerini de kötü etkiledi. bu ülkeler de açlık problemi ile savaşıyor, fakat hiçbiri işleyen bir devlet olmayan somali’nin düştüğü duruma düşmedi.

somali bu krizi ilk defa yaşamıyor. 1970’lerde ülkenin merkezini ve kuzey bölgesini etkisi altına alan kronik kuraklıkla ancak bir önceki askeri yönetim başa çıkabilmişti. o yıllarda pek çok insan somali’nin güney bölgelerine, özellikle de şu anda açlık krizinin yaşandığı şabel bölgesine yerleştirildi.

eğer bugün somali’nin işleyen bir devleti olsaydı, yaşanan açlık krizi ile başa çıkılması daha kolay olurdu.

şu an için, eşşebab isimli aşırıcı örgüt kuraklığın yaşandığı pek çok bölgenin kontrolünü elinde bulunduruyor. her ne kadar zayıf, farklı unsurlardan oluşmuş ve rağbet görmeyen bir örgüt olarak görülse de, washington’ın bu örgütü yenme stratejisi başarısız oldu.

uluslararası askeri güce bağımlı olan obama yönetimi, yardım kuruluşlarının eşşebab’ın kontrolü altında olan bölgelere yardım götürmesini engelledi ve kabile milislerinin güçlenmesine önayak oldu. izlenen bu politikalar ise hiçbir işe yaramadı ve sadece somali halkının acısını katladı.

önemli adımlar

önümüzdeki iki ay somali’de devam eden açlığa son vermek için çok önemli. bu açlığa son verebilmek için kesinlikle gerekli adımlar atılmalı.

öncelikle bm güvenlik konseyi koruma sorumluluğunu (r2p) üstlenmeli. somali’de yerel aktörlerde irade ve beceri eksikliği var. somali hükümeti kendi halkını koruma konusunda yetersiz kalıyor. öte yandan eşşebab kendi kontrolünde bulunan bölgelerde yardım kuruluşlarının bulunmasına izin vermiyor.

buna bağlı olarak bm güvenlik konseyi kararları ve eylemleri bu noktada büyük önem taşıyor. böylece bağışçılar durumun ivediliğini kavramış olacak ve somali’ye destek çabaları için gerekli meşru zemin ve yönlendirme sağlanmış olacak. birleşmiş milletler’in konsey kararı ülkede var olan küçük çaplı terör örgütlerine, uluslararası toplumun somali halkının bu şekilde rehin alınmasına izin vermeyeceği mesajını verecektir.

daha da önemlisi, koruma sorumluluğunu üstlenme (r2p) kararı alınması birleşmiş milletler ve somali hükümetinin önceliklerini tekrar gözden geçirmelerini sağlayacak ve onları birlikte hareket etmeye zorlayacaktır. zaten sorumluluk bilincine sahip herhangi bir yönetim açlıktan ölen insanları kurtarmak için bütün şartları zorlamalı ve ülkede istikrarı sağlamalıdır. sağduyu da bunu gerektirir. yararı olmadığı gibi acil de olmayan gereksiz siyasi konferanslar ve yurtdışı ziyaretlerine ise bir son verilmeli.

ikinci olarak abd, ülkeye yiyecek yardımı yapan hayır kuruluşlarının açlık çeken insanlara yemek dağıtabilmeleri için esnek davranabilmelerine olanak sağlamalıdır. bu yaşananların öncesinde washington’ın, eşşebab örgütünün kontrolü altında bulunan bölgelere yiyecek yardımı götürülmesini yasaklayan kararı ülkede açlık probleminin daha ciddi boyutlara ulaşmasına sebep oldu. obama hükümeti yardım kuruluşu çalışanlarının işini kolaylaştırmalı.

üçüncü olarak uluslararası toplum, şu an için ulaşılamayan bölgelere uçaklarla havadan gıda yardımında bulunmalı. medyada yer alan görüntüler genellikle mogadişu ve dadaab bölgelerinden geliyor. ancak somali’de kırsal bölgeleri görüntülenemiyor. bu bölgelerdeki insanlar büyük şehirlere ulaşamıyor ve yiyecek yardımı alamıyor.

son olarak, kırsal bölgelerde ve küçük kasabalarda yiyecek merkezleri açmak ve gıda yardımı yapmak için yerel yardım kuruluşları ve somali para transfer şirketleri ile işbirliğine gidilmeli. zira yerel yardım kuruluşları bölgenin şartlarını daha iyi anlayabilir ve yiyecek yardımı için rotayı daha doğru çizebilir.

ayrıca para transfer şirketleri (ülke çapında şubeleri olduğu için) kolaylıkla yiyecek merkezleri açıp, bu merkezleri yönetebilirler.

şu ana kadar somali diasporası açlıktan ölen insanlara yardım göndererek açlıkla savaş konusunda birlik ve liderlik görüntüsü sergiledi. ayrıca bulundukları ülkelerde de problemin farkına varılmasını sağladı. hem açlık sorununa dikkat çekmek hem de para yardımı toplamak için yedi somalili calgary’den edmonton’a 300 km. yürüdü.

bu tür çabaları cesaretlendirmek ve desteklemek gerekir.

özetle, bu kritik zamanda somali halkı yapılacak olan her yardıma muhtaç halde. şu an için, mümkün olduğunca insanı ölümden kurtarmak ve yiyecek yardımı sağlayabilmek amacıyla uluslararası toplum ve somalililer birlik içinde olmalı.

ancak uzun vadede somali’de ulusal devlet kuruluşlarının güçlendirilmesi şart.

afyare abdi elmi, katar üniversitesi, uluslararası ilişkiler bölümü öğretim üyesi ve “understanding the somalia conflagration” kitabının yazarı.

bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve al jazeera’nın editöryel politikasını yansıtmayabilir.