bosna hersek merkezi seçim komisyonu (cik) başkanı styepan mikiç, resmi olmayan ilk sonuçlara göre, üçlü devlet başkanlığı konseyi üyeliği yarışında, boşnak adaylar arasından bakir izzetbegoviç'in, sırp adaylar arasından jelyka tsviyanoviç'in ve hırvat adaylar arasından dragan çoviç'in önde olduğunu açıkladı.

ülkede silahları susturan dayton barış anlaşması'nın ardından yedinci kez düzenlenen seçimlerde oyların yüzde 76.52'sinin sayımının tamamlandığını ifade eden mikiç, bu sonuçlara göre, 194 bin 455 oy alan demokratik eylem partisi (sda) genel başkan yardımcısı bakir izzetbegoviç'in konseyin boşnak üyeliği için önde olduğunu, izzetbegoviç'i 156 bin 469 oyla daha iyi gelecek birliği (sbb) genel başkanı fahrudin radonçiç'in ve 88 bin 507 oyla demokratik cephe'nin (df) adayı emir sulyagiç'in takip ettiğini belirtti.

konseyin sırp üyeliği için 154 bin 656 oy alan bağımsız sosyal demokratlar birliği'nin (snsd) adayı jelyka tsviyanoviç'in önde olduğunu kaydeden mikiç, konseyin hırvat üyeliği içinse 88 bin 994 oyla hırvat demokratik birliği (hdz) genel başkanı dragan çoviç'in önde olduğunu açıkladı.

mikiç, bugün saat 14.00'te düzenleyecekleri basın toplantısında resmi olmayan seçim sonuçlarını açıklayacaklarını ifade etti.

mikiç, devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerinde, kayıtlı seçmenlerin yüzde 50.1'inin oy kullandığını da belirtti. 

sda'dan seçim açıklaması

ülkedeki boşnak nüfusu temsil eden en büyük siyasi parti konumundaki demokratik eylem partisi (sda) genel başkan yardımcısı ve bosna hersek üçlü devlet başkanlığı konseyi başkanı bakir izzetbegoviç seçimleri kazandıklarını ilan etti.

izzetbegoviç, sda genel merkezi'nde yaptığı açıklamada, oyların yüzde 75'inin sayımının tamamlandığını belirterek, yaklaşık 225 bin oyla üçlü devlet başkanlığı konseyi'nin boşnak üyeliği yarışında önde olduğunu açıkladı.

seçimlerin adil ve demokratik bir atmosferde yapıldığını ifade eden izzetbegoviç, kendisine en yakın adaydan yaklaşık 55 bin oy önde olduğunu belirtti.

izzetbegoviç, "üçlü devlet başkanlığı konseyi'nin boşnak üyeliği konusunda zaferimi ilan edebilirim. benzer seçim sonuçları sda için de geçerli" diye konuştu.

parti olarak oyların yüzde 34'ünü aldıklarını ifade eden izzetbegoviç, gerek bosna hersek federasyonu'nda entite düzeyinde, gerek devlet düzeyinde lider güç olacaklarını söyledi.

izzetbegoviç seçmenlere teşekkür ederek, "iyi bir iş yaptıklarını düşünüyorum" dedi.

erdoğan ve davutoğlu tebrik etti

cumhurbaşkanı erdoğan ve başbakan ahmet davutoğlu, bosna-hersek cumhurbaşkanlığı konseyi üyesi bakir izzetbegoviç'i seçimlerde elde ettiği başarıdan dolayı telefonla arayarak tebrik etti.

sda genel merkezi'nde kutlama

oy kullanma işlemlerinin sona ermesinin ardından sda genel merkezi önünde toplanmaya başlayan partililer, izzetbegoviç'in üçlü devlet başkanlığı konseyi'nin boşnak üyeliğine yeniden seçilmesini meşaleler yakarak kutladı.

bu arada, ülkedeki en büyük hırvat partisi olan hırvat demokratik birliği (hdz) genel başkanı dragan çoviç de yaptığı açıklamada, konseyin hırvat üyeliğini kendisinin kazandığını ilan etti.

bu seçimden de umut az 

dayton barış anlaşması'yla oluşturulan karmaşık siyasi sistemin yasaların oylanması ve hayata geçirilmesinde getirdiği zorluklar sebebiyle halk bu seçimlerden de umutlu değil. birçok uzmana göre mevcut anayasa ve idari sistem değişmediği sürece bosna'daki seçimlerden çok şey beklememek gerekiyor. 

demokratikleşme politikası konseyi isimli düşünce kuruluşundan uzman kurt bassuener, "etnik-bölgesel yapı ülkeyi doğal olarak istikrarsız yapıyor ve bu yapı olduğu sürece ülke ödünç alınmış bir zamanda yaşıyor olacak. dayton'ın ötesine gitmek ve istikrarlı, kendi kendine sürdürülebilir bir ülke oluşturmak gerekir. bu seçimler bu hedefe yaklaştırmayacaktır" diyor. 

bassuener ayrıca bu umutsuzluğun seçime katılım oranına da yansıyacağını belirtiyor.

selzedelere verilen vaatler

geçtiğimiz mayıs ayında bosna-hersek son yüzyılın en büyük sel felaketiyle karşılaşmıştı. 50'den fazla kişinin hayatını kaybettiği, yüzlerce insanın evsiz kaldığı sel sonrası ülke yaklaşık 800 milyon euroluk dış yardım aldı. ancak beş ay sonra bu yardımların tam olarak ulaşmadığı yerlerde halk, seçim kampanyası yürüten siyasilere öfkeli. 

sokak ışıklandırılmasının henüz onarılmadığı topiç polye köyü sakini senahida kovaçeviç, "partilerini tanıtmaya geldiklerinde yanlarında ışık lambaları getirdiler, gittiklerinde ise biz yine karanlıkta kaldık. ama tünelin sonunda ışık vaat ettiklerini söylüyorlar. bu gerçekleşmeyecek, hepimiz bunların boş konuşma olduğunu biliyoruz" şekline konuşuyor. 

karmaşık siyasi yapı

bosna-hersek nüfusa oranla en fazla bakanın olduğu ülke. 13 hükümet var, 100'ün üzerinde de bakan.

en karmaşık siyasi yapıya sahip ülkelerden biri olan bosna-hersek'te üçlü devlet başkanlığı konseyi'nin boşnak ve hırvat üyesi iki entiteden biri olan federasyon'dan seçiliyor. buradaki seçmenler sadece bir adaya oy verebiliyor. sırp cumhuriyeti entitesindeki seçmenler, boşnak veya hırvat etnik kökenli bile olsalar, sadece sırp adaylardan biri için oy kullanabiliyorlar.

devlet düzeyinde bir diğer seçme yeri ise temsilciler meclisi olacak. toplam 42 milletvekilinden 28'i federasyon'dan, 14'ü sırp entitesinden seçilecek. federasyon temsilciler meclisi için ise sadece federasyon entitesi kimliğine sahip kişiler oy kullanıyor ve 98 milletvekilini seçiyor, ancak burada da üç kurucu halklardan (boşnak, hırvat ve sırp) en az dört temsilci olmalı.

sırp cumhuriyeti entitesi meclisi için 83 temsilci seçiliyor. genel seçimde bu entitenin başkanı ve iki de yardımcısı seçiliyor. en çok oy alan entite başkanı, yardımcıları da diğer iki kurucu halktan en yüksek oya sahip adaylar oluyor.

federasyon entitesini oluşturan idari yapı 10 kantonun da meclisleri ve hükümetleri seçiliyor. kantonların büyüklüğüne göre meclislerde en fazla 35 temsilci olabiliyor.

üçlü devlet başkanlığı konseyi için adaylar

üçlü devlet başkanlığı konseyi için toplam 17 aday yarışıyor; 10 boşnak, dört hırvat ve üç sırp. kamu yoklamalarına göre öne çıkanlar şöyle:

boşnak aday bakir izzetbegoviç; bosna-hersek'in ilk cumhurbaşkanı aliya izzetbegoviç'in oğlu, mevcut devlet başkanlığı konseyi'nin boşnak üyesi, sosyal demokrat hareket partisinden (sda) aday.

emir sulyagiç, saraybosna kantonu eski eğitim bakanı, geçen yıl kurulan demokratik cephe partisinden aday. srebrenitsa doğumlu sulyagiç siyasi bilimler doktorası sahibi.

fahrudin radonçiç, medya patronu ve bosna-hersek'in eski güvenlik bakanı, 2009 yılında kurduğu daha iyi bir gelecek ittifakı (sbb) partisinden aday.

hırvat adaylardan martin raguj, başkanı olduğu hdz-1990 partisi adayı, devlet ve federasyon parlamentolarında çeşitli bakanlık görevlerinde bulunmuştu.

dragan çoviç, hırvat demokrat birliği (hdz) partisi adayı ve bosna-hersek halk meclisi temsilcilerinden; dayton ateşkes anlaşmasına dayanan mevcut anayasanın değişikliği için gerçekleştirilen müzakerelerde yer almıştı.

sırp adaylardan jelyka cviyanoviç, sırp cumhuriyeti entitesi mevcut hükümet başkanı; snsd, dns, sp rs partileri koalisyonu adayı.

mladen ivaniç, sırp cumhuriyeti entitesi eski hükümet başkanı, iktisat alanında doktora sahibi, pdp ve sds partileri koalisyonu adayı.

seçimde azınlıkların hakkı

avrupa insan hakları mahmekesi'nin (aihm) kararına rağmen, bosna hersek azınlıkların devlet başkanlığına aday olması konusunda bugüne kadar adım atmadı.

bosna hersek'te yaşayan azınlık mensuplarından roman aktivist dervo seydiç ve ülkedeki musevi azınlığın temsilcisi jakob finci, anayasanın ve seçim yasasının, azınlıkları cumhurbaşkanı seçilmekten men ettiği gerekçesiyle 2006 yılında aihm'e gitmiş ve yüksek mahkeme seydiç ve finci'yi 2009 yılında verdiği kararla haklı bulmuştu.

ab'nin ve aihm'nin bütün ısrarlarına rağmen bosna hersek'in bu yönde bir adım atmaması uluslararası toplum tarafından sıklıkla eleştiriliyor.

kaynak: al jazeera ve anadolu ajansı