suriye’deki iç savaşa çözüm bulmak amacıyla 10 şubat'ta ikinci kez toplanan cenevre konferansı’nda taraflar çözüm için herhangi somut bir anlaşmaya varamadı. suriye rejimi ‘terör’ meselesinin öncelikli konuşulmasında ısrar ederken muhalefetin gündemi ise cenevre görüşmelerinin ilkinde alınan geçiş hükümeti kararı oldu. suriye krizinin başından beri rejimin en büyük destekçilerinden biri olan ve cenevre-2 görüşmelerinin ikinci turunu takip eden rusya'nın dışişleri bakan yardımcısı gennady gatilov müzakerelerde gelinen noktayı al jazeera’ye değerlendirdi.

cenevre görüşmelerinin ikinci turuyla birlikte gelinen son durum nedir?

cenevre-2 konferansı'nda hem brahimi hem de amerikalı ortaklarımızın katılımıyla üç taraflı formattaki görüşmelerimizden birini daha gerçekleştirdik. buluşma sebebimiz evvela durumun değerlendirmesini suriye rejimi ve muhalefet arasında arabulucu olan brahimi'den duymak ve tabii her iki tarafın da değerlendirmelerini dinlemek. gerçekleştirdiğimiz görüşmede brahimi suriyeli delegasyonlarla müzakerelerin ikinci raundunun sonuçlarını bizimle paylaştı.

maalesef kendisi gerçekten de bize bu kontaklarla kayda değer bir ilerlemeden söz edemedi. fakat bu zaten son derece beklenilir bir durumdu. çünkü biz bu süreci başlattığımızda ve montrö'de yapılacak uluslararası bir konferans için çağrıda bulunduğumuzda kimse görüşmelerden hızlı bir ilerleme beklemiyordu, zira tarafların önündeki çözülmeyi bekleyen problemler, özellikle vurgulamak isterim ki bizzat tarafların ülkelerinin geleceği açısından bir uzlaşmaya varmaları gerekiyor, tüm bunlar oldukça zor problemler.

bizim hareket noktamız, görüşmelerin cenevre bildirisi baz alınarak devam etmesi gerektiği - gelecekteki görüşmelere dair ana düzenlemeler bu dokümanda yapılmıştı. 
anladığımız kadarıyla ortaklarımız da aynı görüşü destekliyor; hem amerikalılar hem de tabii brahimi sadece politik bir çözümün suriye topraklarına barış getirebileceği ve ülkede demokratik siyasal koşulları yaratabileceği görüşündeler. 

kendi açısından rusya görüşmelerin ileriye gitmesi için mümkün olan her şeyi yapıyor. tüm taraflarla aktif olarak çalışıyoruz; suriye dışişleri bakanı muallim ile durum değerlendirmelerimizi paylaştığımız devam eden bir dizi görüşmemiz gerçekleşti. aynı şekilde muhalif delegasyonların temsilcileri ile görüştük ve tabii brahimi ile de.

son görüşmelerimizde suriye'deki insani durumu detaylı şekilde konuştuk, bilindiği gibi durum ülkenin sivil nüfusu için ciddi bir tehlike arz ediyor. suriye yönetimi tarafından ülkenin değişik bölgelerindeki durumu iyileştirme yönünde son derece somut ve elle tutulur adımlar atıldı. 

her şeyden önce burada bahsedilen yer humus, humus şehrinin kuşatma altında tutulan eski bölgesi. son zamanlarda oraya insani yardım iletilmesi yönünde birçok adım atılabildi ve herkes bu olayda insani yardımın gönderilebilmesi için rusya'nın çok önemli ve sonuca etki eden bir rol oynadığını belirtiyor. 

uluslararası kızılhaç direktörü sayın maurer ile görüşmelerimiz oldu. kendisi de rusya'nın bu konudaki iradesine değindi ve kendilerine göre suriye yönetiminin uluslararası yardım kuruluşlarıyla yapıcı bir şekilde işbirliği yaptığını, bunun da başta humus şehri olmak üzere ülkeye yardım götürme sürecini kolaylaştırdığını belirtti. 

soru: amerikalılar görüşmelerin çıkmazdan kurtulabilmesi için yardımcı olacaklar mı?

ben görüşmelerin çıkmazda olduğunu söylemezdim. bana göre daha başlamadılar bile. çünkü maalesef henüz taraflar gündem maddeleri üzerinde bile anlaşamadılar. brahimi'nin ısrarıyla görüşmeye açılan iki ana konu oldu. bunlar geçici yönetim organının yaratılması ve terörizmle mücadele. ancak maalesef bu konuların içeriği nedeniyle henüz delegasyonlar arasında anlaşma yok. herkes kabul ediyor ki suriye'de terörizm tehdidi var zira ülkede müthiş fazla sayıda terör unsuru bulunuyor. özellikle nusra cephesi, el kaide ve bağlantılı gruplanmalar. eldeki verilere göre oradaki radikal ekstremist unsurların sayısı on binlerce kişi olarak değerlendiriliyor ve dolayısıyla diğer sorunların çözümüne gelmeden önce tüm tarafların güçlerini terörizmle mücadele için birleştirmesi kaçınılmaz. bu her şeyden önce suriyeli tarafları ilgilendiriyor. suriye yönetimi anladığımız kadarıyla muhalif delegasyonun bunu resmi olarak kabul etmesi ve yönetimle birlikte suriye sınırları içindeki teröristlerle savaşma sorumluluğunu üzerine alması çağrısında bulunuyor. bundan sonra, geçiş yönetimi organı da dâhil olmak üzere tüm diğer konuları tartışmaya hazırlar.

bizim hem brahimi hem de taraflar ile görüşmelerden çıkardığımız, muhalefet açısından öncelik geçiş hükümetinin yaratılması. sizin de bildiğiniz gibi onlar bunu esedsiz bir yapı olarak öngörüyorlar, nasıl bir yapılanma (içerik) öngördüklerini söylemek şu an için zor ancak anladığımız kadarıyla onların duruşunun altında yatan mantık bu konuya öncelik vermek. şiddeti durdurmadan bu konunun ele alındığını hayal etmek açıkçası zor zira şiddetin durdurulması geri kalan sorunların çözümüne ya da düzenlemesine başlanmadan önce halledilmesi gereken asıl sorun.

lahdar brahimi tarafların pozisyonlarını birbirine yaklaştırmak konusunda başarılı olacak mı, ki kendisine göre arada çok büyük bir fark var, bu müzakere sürecinin sorusu. suriye dışişleri bakanı muallim ile sohbetlerimiz sırasında bizim anladığımız suriye yönetimi delegasyonunun görüşmelere devam etmeye hazır olduğu ve cenevre sürecini terk etme yönünde herhangi bir planının olmadığı. bu çok önemli bir yaklaşım zira yönetim tarafının ortadaki sorunlara yapıcı bir şekilde çözüm aradığını ortaya koyuyor. görüşme sürecindeki ikinci tarafın da bu duruşa sahip olduğuna inanmak isterdik. 

soru: bu iki temanın, yani terörizmle mücadele ve geçici yönetiminin paralel şekilde müzakere edilmesini rusya destekliyor mu?

burada, nasıl derler, şeytan ayrıntılarda, çünkü şimdi size bahsettiğim terörizmle mücadele deklarasyonu herkes tarafından destekleniyor gibi, fakat terörist unsurlar üzerine spesifik tartışma başladığı zaman muhalefet delegasyonunun bu problemi onların deyimiyle ‘devlet terörüyle’ mücadele olarak gördüğü ortaya çıkıyor. yani onlara göre suriye'de terörizm esed rejimi kaynaklı. bu şekilde suriye'de şu an gerçekten yaşanan şey, yani az önce bahsettiğim, sonuna kadar silahlı mücadeleyi amaçlayan ve suriye krizinin herhangi bir siyasi çözümünü tanımayan, yabancı ülkelerden gelen 10 binlerce kişinin varlığı görmezden geliniyor. bu yüzden, hem terörle mücadele hem de geçiş yönetimi tabi ki önemli iki konu ve müzakere masasında olmalılar, ancak burada her şey artık arabulucu brahimi'nin diplomasi becerisine ve her iki tarafın da kabul edebileceği müzakere yöntemlerini bulabilme kapasitesine bağlı. rusya'ya gelince biz tarafların karşılıklı kabul ettiği herhangi bir kararı desteklemeye hazırız. 

kaynak: al jazeera