eski akp milletvekili feyzi işbaşaran’ın tutuklanmasına neden olan twitter’da yazdığı hakaret mesajları, sosyal medyada kişilik haklarına yönelik saldırıları ve korunma yollarını gündeme getirdi. sosyal medyada kendiniz ya da sevdiklerinizle ilgili hakaret dolu mesajlar yayınlanırsa ne yapabilirsiniz? kişilik haklarınızı zedeleyecek, sizi küçük düşürecek, kendiniz ve ailenizi yaralayacak saldırılarla nasıl başa çıkabilirsiniz? türkiye’de kişilerin internet üzerinde kişilik haklarını koruyan 5651 sayılı bir yasa var. bu yasa internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesini içeriyor. bu yasa çerçevesinde haklarınızı savunmanın birkaç yolu var ancak bu yollar da tam olarak size karşı işlenen suçları önleyemiyor.

hakarete uğrarsanız ne yapacaksınız?

twitter’da bir hakarete maruz kalırsanız ilk yapacağınız iş, sitede yer alan şikayet bölümüne durumunuzu bildirmeniz ve söz konusu hakaret dolu mesajların çıkarılmasını istemenizdir. uyar-kaldır olarak adlandırılan bu yöntemle, maruz kaldığınız durumu net bir şekilde anlatmanız gerekiyor. ingilizce yazarsanız çok daha hızlı netice alabilirsiniz. twitter’ın bu içeriği en kısa sürede kaldırması gerekiyor. kaldırmadığı takdirde yargı yolu açık. hakkınızı savunmak için bu kez bilişim suçlarına bakmakla görevli sulh ceza hakimliğine başvurabiliyorsunuz. kendiniz ya da avukatınız başvurabilir. mahkemenin 24 saat içinde karar vermesi gerekiyor. bu kararı alıp, tarayıcıdan (scanner) geçirdikten sonra twitter’a gönderiyorsunuz. twitter şirketinin mahkeme kararını derhal uygulaması gerekiyor. twitter mahkeme kararını buzlama yöntemiyle uyguluyor yani kararı türk mahkemeleri verdiği için söz konusu içeriğin sadece türkiye’de görülmesini engelliyor. ama aynı içerik diğer ülkelerde görülmeye devam ediyor.

twitter aleyhine vekalet ücretine hükmediliyor

bu arada mahkeme size karşı hak ihlali yapıldığına hükmedip, lehinize karar verirse twitter şirketinin, avukatınıza 300 tl vekalet ücreti ödemesine de hükmediyor . isterseniz hakaret içeren her dava ile ilgili ayrı bir koruma talebinde bulunabilirsiniz. böyle bir durumda avukatınız her bir dosya için yeni bir vekalet ücreti alabilir.

özel fotoğrafınız ya da videonuz yayınlanırsa

bir başka sorunlu alan özel hayatın gizliliğiyle ilgili. burada hakaret ve küfür yerine sizin ya da yakınlarınızdan birisinin uygunsuz bir fotoğrafı, görüntüsü ya da hakkında özel bir bilgi, cep telefonu, email adresi yayınlanabilir. böyle bir durumda yapmanız gereken, öncelikle telekomünikasyon iletişim başkanlığı tib’e başvurmak. tib söz konusu sayfaya erişimi 4 saat içinde durdurabiliyor. hakkınızdaki materyalin sayfadan kaldırılması için 24 saat içinde sulh ceza mahkemesinden kendiniz ya da avukatınız yoluyla karar aldırmanız gerekiyor. karar aleyhinize çıkarsa tib durdurma işlemini sona erdiriyor ve site yeniden ulaşılabilir oluyor. ancak lehinize çıksa da size ait fotoğraf, video ya da özel bilgiye erişimi durdurmanız yine de kolay olmuyor.    

şifreli sayfalara müdahale edilemiyor

türkiye’de internet servis sağlayıcı şirketlerin (ttnet, turknet, turkcell superonline gibi) oluşturduğu erişim sağlayıcılar birliği var. bu birlik türk mahkemelerinin verdiği kararları derhal yerine getiriyor ve hem kişilik haklarını hem de özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriğe erişimi engelliyor. ancak, eğer ilgili sitede içerikler şifreli içerik protokolü üzerinden (https protokolü) sağlanıyorsa bu tür durumlarda içeriğe müdahale etmek mümkün olmuyor. özellikle, twitter ve facebook gibi sosyal medya siteleri 'https' protokolünü kullanıyor. şifreli içeriğe teknik olarak müdahale edilemediği için erişim sağlayıcıları birliği kendisine mahkemelerden iletilmiş kararları uygulayamıyor. dolayısıyla gizliliği ihlal eden bu tür içerikleri sadece twitter ya da facebook kaldırabiliyor. burada da sorun ifade özgürlüğü hakaret ayrımına gelip takılıyor. sosyal medya sitelerini yöneten şirketler, sizinle ilgili bilgilerinin kaldırılması taleplerini kendi içerik yayın politikalarına uygun bulmaları gerekiyor. öte yandan, facebook’ta hakkınızı aramak için türkçe sayfalar hazırlanmış (https://www.facebook.com/help) ancak twitter’da tamamı ingilizce olan sayfalarda kendinizi savunmanız oldukça sıkıntılı. https://support.twitter.com/

türkçe şikayet sayfası hazırlanmalı

sosyal medya şirketleri ile kullanıcılar arasında sağlıklı bir iletişimin kurulması gerektiğini belirten istanbul bilgi üniversitesi bilişim ve teknoloji hukuku enstitüsü öğretim görevlisi yrd. doç. dr. mehmet bedii kaya, siteleri yöneten şirketlerin hakkını almak isteyen kullanıcılara en azından yerel dilde şikayet sayfaları oluşturmaları gerektiğini söylüyor. kaya’ya göre söz konusu şirketlerin ilgili ülkede irtibat ofisi kurması da sağlıklı iletişim için şart:

“ilgili şirketlerin irtibat ofisinin olması, şikayet mekanizmalarını etkin şekilde yönetip yönetmedikleri gibi farklı faktörler uyar-kaldır sürecinin etkinliğini etkilemektedir.”

öğretim üyesi mehmet bedii kaya sözlerini şöyle sürdürüyor: 

"internet ortamında yer alan hukuka aykırı içerikle mücadele, hem ulusal hem de uluslararası işbirliği gerektirmekte. ulusal işbirliği, kararların adli makamlar tarafından alınması ve idari makamlar ile internet servis sağlayıcılar tarafından uygulanması açısından önemlidir. uluslararası işbirliği ise, ülkede yerleşik olmayan internet şirketlerine mahkeme kararlarının iletilmesi ve icra edilmesi açısından önemlidir. internetin temel yönetişim ilkelerinden birisi uyar-kaldır sürecinin işletilmesi. mukayeseli hukukta bu konuda çeşitli düzenlemeler yer almakta. bu noktada hukuka aykırı içeriği barındıran internet ve sosyal medya şirketlerine önemli yükümlülükler düşmektedir.”