meclis'in 25. döneminin ilk oturumu en yaşlı üye olarak geçici meclis başkanı deniz baykal'ın yönetiminde başladı. milletvekilleri seçildikleri illerin alfabetik sırasına göre yemin etti. ancak ak parti'nin engelli vekillerinden bursa milletvekili bennur karaburun'a öncelik verildi. yemin töreni için kürsüye ilk olarak karaburun geldi. karaburun için kürsüye bir rampa da kuruldu. iftar nedeniyle ara verilen yemin töreni saat 00.45'te tamamlandı.

ak parti erzurum milletvekili efkan âlâ yemin etmeye başladığında mhp ve chp'li milletvekilleri, "anayasa'ya uymayacaksan yemin etme", "anayasa'ya bağlı kalmayacağım diyordun, niye yemin ediyorsun?" diyerek kendisini protesto etti.

ak parti sıralarından bazı milletvekilleri chp ve mhp'lilere "susun" diye bağırdı. âlâ yeminin son bölümünde şaşırdığı için deniz baykal ve meclis başkanlığı kâtiplerinin uyarısıyla yeminini tekrarladı.

ablasının başörtüsüyle kürsüdeydi

16 yıl önce meclis'te başörtüsüyle yemin törenine geldiği için yoğun tepki gören ve yemin etmesi engellenen merve kavakçı'nın kardeşi ravza kavakçı, yıllar önce ablası merve kavakçı'nın taktığı başörtüsüyle yemin etti.

telaffuzda zorlandı

türkçe konuşmayı iyi bilmeyen hdp diyarbakır milletvekili feleknas uca yemin ederken zorlandı. ancak bir sorun yaşamadan yeminini tamamladı.

CHP Giresun Milletvekili Bülent Yener Bektaşoğlu kürsüdeki suyu devirdi. [Fotoğraf: AA]

kürsüdeki suyu devirdi

öte yandan baykal'a birleşimi açarken eşlik eden en genç milletvekillerinden hdp van milletvekili tuğba hezer ve ak parti tokat milletvekili fatma gaye güler, yerini hdp şanlıurfa milletvekili dilek öcalan ile ak parti istanbul milletvekili abdurrahim boynukalın'a bıraktı.

törenden notlar

chp genel başkanı kemal kılıçdaroğlu yemin etmeye giderken tüm chp grubu ayağa kalkarak alkışladı.

ak parti istanbul milletvekili osman can ilk seferde "and içerim" yerine "yemin ederim" dediği için yeminini tekrarladı.

chp izmir milletvekili selin sayek böke de yeminini tekrarladı. kürsüye tekrar giderken, "ben çok sevdim; bir daha, bir daha" dedi.

chp lideri kemal kılıçdaroğlu yemin törenine ara verildiği sırada gazetecilerin "tbmm başkanlığı için chp'nin adayı" konusundaki soruya ve diğer tüm sorulara, "yarına daha vakit var" diye yanıt verdi. chp’de çarşamba günü kapalı meclis grubu ve merkez yönetim kurulu (myk) toplantıları var.

koalisyon vurgusu

baykal açılış konuşmasında hiçbir partinin tek başına iktidar olamadığını vurguladı ve şunları söyledi:

"milletimizin takdiri böyle oldu. şimdi bunu işletmek zorundayız. uzun bir tek parti yönetimine dayanan iktidar döneminin acı tatlı deneyimleri sonucunda milletimizin kararı, uzlaşmak elbirliği, işbirliği yaparak yönetmek doğrultusunda olmuştur. elbette uzlaşma temelinde hukuk olacaktır, ahlak olacaktır, yurtseverlik olacaktır. elbette siyasi partilerimizin temel ilkeleri barış içinde yaşamamızı imkânsız kılmayacaktır." 

"kutuplaşmanın şartları kalmamıştır"

meclis başkanı mevcut kutuplaşmanın sona ermesini ve partilerin karşılıklı olarak birbirlerini anlamalarını tavsiye etti:

"geçmişte yaşanan gerginliklerin, çatışmaların, dayatmaların sonucunda ortaya çıkan kutuplaşmayı sürdürmenin şartları artık kalmamıştır. tbmm’nin bunu en iyi şekilde değerlendireceğine inanıyorum. meclis'in bu yapısını iktidar kullanmanın önünde bir engel gibi düşünmemeliyiz. belki de tam tersine bu meclis yapısı birbirimizi anlamanın, birbirimize saygı göstermenin, işbirliği yaparak katılımcı bir demokrasiyi hayata geçirmenin bir fırsatı olarak değerlendirilmelidir."

baykal'ın dili sürçtü

deniz baykal konuşması sırasında "geçici başkan" yerine yanlışlıkla "geçici genel başkan" ifadesini kullandı. meclis'te gülüşmelere neden olan bu ifadeyi baykal daha sonra düzeltti.

"tüm fraklar geçicidir"

baykal görevi eski başkan cemil çiçek’ten devraldıktan sonra saat 14:00’da atatürk anıtı’na çelenk koydu ve ardından saat 15:00’da özel oturum başladı. açılış öncesinde baykal, gazetecilerin, "üzerinizdeki frak geçici mi, kalıcı mı" şeklindeki sorusuna "tüm fraklar geçicidir" yanıtını verdi.

cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan da yemin törenini izlemek üzere meclis'teydi. erdoğan yemin etme sırası ankara milletvekillerine geldiğinde yapılan saygı duruşunun ardından genel kurul'dan ayrıldı.

baykal, "sayın cumhurbaşkanımız genel kurul'dan ayrılmaktadır. kendilerine teşrifleri için teşekkür ediyoruz" dedi.

erdoğan cumhurbaşkanlığı locasından çıkarken ak parti milletvekilleri ve bazı izleyiciler tarafından alkışlandı. bazı ak parti milletvekilleri de genel kurul'dan erdoğan'ı uğurlamak için çıktı. bazı vekiller ve bakanlar erdoğan'ın yanına gidip kendisiyle tokalaşmaya çalıştı.

6 vekil yemin edemedi

chp ankara milletvekilleri gülsüm bilgehen ve haluk koç, hdp adana milletvekilleri talip küçükcan ve rıdvan turan, hdp muş milletvekili ahmet yıldırım ve hdp bitlis milletvekili mizgin irgat ilk birleşimde yemin edemedi. 

meclis'in en genç 6 üyesi de deniz baykal'ın başkanlık divanı'nda yer alıyor. bu isimler ise 1986 doğumlu ak parti milletvekili sena nur, 1986 doğumlu hdp milletvekili enise güneyli, 1987 doğumlu ak parti milletvekili abdurrahim boynukalın, 1987 doğumlu abdullah öcalan'ın yeğeni hdp milletvekili dilek öcalan, 1988 doğumlu ak parti milletvekili fatma gaye güler, 1989 doğumlu  hdp milletvekili tuğba hezer. 

açılış oturumu ve yemin töreni öncesinde, genel kurul salonunda milletvekili sıralarına gül buketi, 95. yıl kokartı ve ilk gün zarfı ve pulları konuldu.

"herhangi bir sorun çıkmadı"

milletvekili ant içme töreninin ardından  tbmm'nin geçici başkanı deniz baykal gazetecilerin sorularını yanıtladı.

bir gazetecinin, "uzun bir maratonu yönettiniz, nasıl geçti?" sorusu üzerine baykal, "çok iyi geçti, çok düzenli. milletvekili yemininde eskiden bazı sorunlar, sıkıntılar çıkardı. herhangi bir sorun çıkmadı. daha uyumlu, elbirliğine, işbirliğine açık bir anlayış içinde çalışacağımız izlenimini aldım" diye konuştu.

yemin törenini belli amaçlarla değerlendirmeye yönelik bir arayış olmadığını kaydeden baykal, "türkiye'de milletvekilleri o karmaşık, türkçe'si çok sıkıntılı yemini çok rahat ve güzel bir şekilde okudular. bu benim dikkatimi çekti. bundan önceki yemin törenlerine göre, bu defa milletvekillerimizin bu yemini çok daha rahat ettiklerini gördüm" ifadelerini kullandı.

deniz baykal, "1961 anayasası'ndaki yemin metni çok daha sade ve halkın mutluluğu için bir yemin ifadesi içeriyor. siz o yemini etmiştiniz. bu yeminle kıyaslamayı nasıl yapıyorsunuz?" sorusuna, "yeminleri kıyaslamanın bir anlamı yok, o ayrı bir iş artık, o anayasa problemi. ama bu yeminin türkçe'sinin çok akıcı olmadığı, okunması kolay olmayan karmaşık bir sentaksı olan bir yemin olduğu ortada. eskiden sorun çıkarırdı, teklenirdi. söylenemezdi ama şimdi çok rahat bir şekilde söylendi. belki, türkçe'ye toplumumuzun giderek daha hakim olmasıyla ilgili de bir şey. güzel bir yemin töreni oldu. genellikle sıkıntı ve bunalım olurdu" yanıtını verdi.

"minik bir dil sürçmesi yaşadığının" belirtilmesi üzerine, baykal, "olabilir. salondaki tebessümler hemen beni uyardı. yıllarca meclis başkanı lafına alışmamışım, başka bir ifadeye alışmışım, o kendisini hemen hissettirdi" dedi. 

"parlamentonun şartları bizi uyum içinde çalışmaya götürüyor"

baykal, "konuşmanızda çok ciddi bir uzlaşma çağrısı, koalisyon mesajı vardı. sizce mesaj algılandı mı?" sorusuna yanıt verirken, "sanıyorum. her siyasi görüşten arkadaşlarımdan kutlamalar aldım. önemli konuşma olduğunu söylediler. parlamentonun şartları bizi, birbirimizi anlamaya ve uyum içinde çalışmaya götürüyor. herhangi bir model için bir şey söylemiyorum. ama ortada bir tablo var, bu tabloyu işletmemiz gerekiyor. anlayışlarımı ifade ettim, zaten metinde de gördünüz" sözlerini sarfetti. 

"başkanlık için de süreç başlıyor. siz kürsüdeyken medyaya adaylığınızın kesinleştiği yolunda bilgiler de yansıdı" sözlerine, deniz baykal, "kıpırdamadığımı biliyorsunuz. benimle hiçbir ilgisi yok. saat 15.00'ten bu yana bir saatlik iftar yemek molası hariç, hep buradaydım, bu konularda kimseyle hiç bir temas yapmadım. hep birlikte izliyoruz, bakalım" karşılığını verdi.

kaynak: al jazeera, aa