israil'in mescid-i aksa'ya yönelik ihlallerine dair haberler, 1967 yılından bu yana hiç kesilmedi. bu ihlallere karşı arapların açıklamaları sürüyor. keza, birleşmiş milletler (bm) ve çeşitli uluslararası örgütlere yönelik şikayetler de... süreç içinde arapların uluslararası meşruiyete ve uluslararası hukuka bağlılığı ise daha sağlamlaştı ve adeta profesyonel bir hâl aldı.

kudüs'ün yahudileştirilmesi, yükselen bir dozda hep devam etti. keza aksa'yı ele geçirme amaçlı girişimler de... tüm bu gelişmeler açıkça arap halkları, arap ve islam ülkeleri, farklı (milliyetçi, sosyalist ve dini) eğilimde arap ve islamcı partilerin gözleri önünde cereyan ediyor. ama israil'in caydırılması ve müslümanların kutsallarının kurtarılması yönünde pratikte hiçbir eylem ve ciddi bir girişime rastlanmıyor.

araplar, geçen zamanla birlikte artık, israil'i kınayan beyanatlarla aksa'yı savunanların aslında bundan daha fazlasını yapamayacaklarına ikna olmuş olmalılar. dolayısıyla bu kimselerden anlamsız ve israil'in dikkatini çekmeyen dedikodulardan fazla bir şey beklememeliler.

israil'in açıklanmış planları

1967'de işgal edilen topraklar ve kutsal mekanların durumuyla ilgili haberlere kulak kabartan araplara, israil'in hesapta olmayan sürpriz adımlar atacağı izlenimi veriliyor. israil, müslümanların kutsal mekanları her çiğnediğinde, gelişmelere dair haberler sanki israil daha önce ilan edilmemiş yeni bir politika izliyormuş gibi aktarılıyor. ve arapların yeni komplolara karşı daha dikkatli olması gerekiyormuş izlenimi oluşturuluyor.

oysa bu tam bir aldatmacadır. 1948'de kurulduğundan beri israil, kutsal şehir kudüs ve onun dini mekanlarına dair belirli aralıklarla değişen planlar belirledi. hatta siyonist hareket, israil kurulmadan önce, şehirlerin planları için avrupalılardan yardım istedi, yahudilik ve siyonizm'in siyasi ve dini bakış açısıyla örtüşen planlar çizmeye çalıştı. 1967'den itibaren, kudüs planlarını kamuoyuyla paylaştı ve bu alanda hiçbir hususu gizlemedi. mescid-i aksa'nın altında kazılar yapıp tüneller açarak asıl niyetini defalarca gösterdi. hatta bunları, kudüs ve oradaki kutsal mekanlar gerçeğini değiştirmeye çalışan pratik politikalar olarak tedricen dünyanın önüne koydu.

arapların ve filistinlilerin sorunu, okumamaları ve okumak istememelerinden kaynaklanıyor. mütemadiyen, israil'in faaliyetleri onları şaşırtıyormuş ve onu durdurmak için gerekli önlemleri alacaklarmış görüntüsü veriyorlar. israilliler ise siyasal, kültürel ve eğitim programlarında, kudüs ve onun barındırdığı islami kutsal mekanların yahudi inancındaki kutsallığı ve konumuna yoğunlaşmak suretiyle herşeyi ortaya seriyorlar. tel aviv, kudüs'ün israil'in ebedi başkenti olduğu ve kudüs başkent olmadıkça israil'in kalbinin olmayacağı söylemini sürekli tekrarlıyor.

kaldı ki israil, dünyada barış ve sevginin ancak yahudilerin iddiaları doğrultusunda, yüzyıllardır mescid-i aksa'nın bulunduğu yerin altında kurulduğu varsayılan süleyman tapnağı'nın yeniden inşa edilmesiyle gerçekleşeceğini savunuyor. nitekim israil'in kültürel çalışmalarına bakanlar, sadece kudüs ve aksa'ya dair yahudiliğin öğretileriyle yetinmediğini, nesillerin bilincine bazı kanaatleri kazımak amacıyla çocuklar ve gençler için filistin'in dört bir yanına turlar düzenlediğini görebilirler.

filistin'in tutumu

filistinliler elbette israillilerin eylemlerini kınama noktasında birleşiyorlar; farklı renkleriyle tüm filistin medya organları, israil politikalarını uzun uzun eleştiriyor, israil'in şu ana kadar uyguladığı yahudileştirme politikaları etrafında programlar yapıyorlar. bunların dışında filistin tutumu tekdüze değil.

filistin yönetimi'nin temsil ettiği resmi düzlemde ise filistinliler, 20 yılı aşkındır israil ile 'güvenlik koordinasyonu dönemi' yaşıyorlar. bu dönem, israil ile işbirliğine girip filistin güvenlik organlarının çalışması, filistinlilerin izinin sürülmesi, direnişin silahlarının toplanması ve filistin direnişine destek amacıyla gönderilebilecek paraların takibi üzerinden israil'in güvenliğini koruma dönemidir.

bu yüzden israil, direnişçilerin izini süren ve kendisinin dünya çapındaki konumunu etkileyebilecek yeni bir intifadaya yol açacak faaliyetleri engelleyen filistinli bekçiden emin bir şekilde çeşitli ihlallerde bulunuyor. lakin filistin yönetimi, yahudi yerleşim birimleri inşaatının sürmesinin müzakere sürecini yıktığı, israil'in politikalarının barış sürecini tahrip ettiği, kırmızıçizgi olan mescid-i aksa'nın kapatılmasının savaş ilanı anlamına geldiği vb. pratik içerikten yoksun boş ifadelerle arapların sürekli duyduğu klasik açıklamalar yapmakta cimri davranmıyor.

birisi israil'in artık kırmızıçizgiyi aşıp aşmadığını sorsa, filistin yönetimi'nin tepkisi nasıl olacak doğrusu merak ediyorum. israil ile müzakere sürecinin filistinlilerin ekip biçtiği bir hayır getireceğine dair ortada bir umut kaldı mı? aksa'nın kapatılması eğer savaş ilanıysa, filistin yönetimi nasıl savaşacak?

diğer yandan hareket etmeleri ve faaliyette bulunmaları yasak olan direniş gruplarının, özellikle hamas ve islami cihad gibi filistinli direniş örgütlerinin kendi pozisyonları var. israil ile mücadele etmek isteyen hamas ve islami cihad, bu yolda fedakarlık yapma eğilimindeler. açık bir kapı bulsalar, faaliyetlerini cesurca ve kahramanca yerine getirirler. fakat, filistin yönetimi'nin onlara pusu kurması; üye, silah ve paralarının izini sürmesi; işlerinden uzaklaştırması ve rızık peşine düşmek zorunda kalmaları gibi sorunlar yaşıyorlar. bu yüzden, son yıllarda organize direniş eylemleri gerçekleştiremediler; ortaya koydukları direniş genelde bireysel eylemlerle sınırlı kaldı.

bireysel eylemler de israillileri etkileyebilir ancak organize eylemler daha yararlıdır. filistin yönetimi, kapılarını direnişe açmalı ve elini filistinli gençlerin faaliyetlerinden çekmelidir. ki böylelikle bu gençler vatanı ve kutsal mekanları savunma noktasında rollerini oynayabilsinler.

filistin halkı, direnişe hazırdır; israil'in birbiri peşi sıra gelen saldırgan uygulamaları karşısında hakarete uğramışlık ve aşağılanmışlık duygusu içindedir; hâlâ tarihi bir olay gerçekleştirme gücüne sahiptir. filistin halkının asıl sorunu, filistin yönetimi çatısı altında geçen yıllar boyunca kendi ulusa kültürüne yönelik saldırılara maruz kalmasıdır. zira filistin yönetimi, ulusal kültüre karşı tüketim kültürünü geliştiren politikalar izlemiştir.

ayrıca filistin halkının imha edilmesi yolunda batılı ülkeler, israil ve bazı filistinliler, ulusal kaygılardan uzaklaşan filistinlilerin hayatlarında özel kaygılar oluşturmak için çok çalıştılar. çoğu insan, sadece geçimini sağlama, para kazanma ve müreffeh bir yaşam sürme arayışına girdi. ulusal kaygı, filistin sahasında çok geriledi. bunun en büyük kanıtı, mücahit mutaz hicazi'nin 30 ekim 2014 sabahı şehit edilmesi akabinde filistin'in nüfuz merkezlerinin çoğunluğunda kudüs ile sıfır etkileşime girilmesidir.

bunların yanı sıra filistin yönetimi başkanı mahmud abbas, daimi suretle yeni intifadaya izin vermeyeceği söylüyor ve 2014'teki gazze savaşı sırasında intifadanın patlak vermesini engellemeye çalıştığını vurguluyor. özetle batı şeria'daki filistin halkı tam bir kuşatma altında ve israil'in meydan okumalarıyla mücadele etmeleri engelleniyor. gazze'deki filistin halkı ise ablukanın ve gazze şeridi dışında hareket edememenin acısını yaşıyor.

geriye bir tek 1948'de işgal edilmiş topraklardaki filistin halkı kalıyor. islam'ın kutsal mekanlarının güvenilir bekçisi olan bu halk, kudüs için gereken kurbanları vermekte asla cimri davranmaz. maalesef, 1948'de işgal edilen topraklardaki filistin hareketinin kendi vatanı ve kutsallıklarını savunma noktasındaki özgürlük alanı, 1967'de işgale uğrayan topraklar ve arap ülkelerindeki filistin hareketinin özgürlüğünden daha genişti.

arap devletleri

şimdi arap vatanı, bazı arap aydınların 'arap-israil suç ortaklığı dönemi' adını verdiği bir arap-israil ittifakı sürecini yaşıyor. kanımca bu suç ortaklığı, çok daha eskiydi, israil ile arap rejimlerinin çoğunluğunun ilişkileri şimdilerde açık ittifaka evrildi. ortada gazze ve lübnan'ın güneyindeki arap direnişine karşı israil ile işbirliği yapan arap devletleri, israil'in güveni ve rahatını sağlayan arap orduları ve ellerindeki verileri israil'e sunan arap istihbarat teşkilatları seli var.

2014 yazında yaşanan gazze savaşı sırasında israillilere bu ittifakı müjdelerken adeta kendinden geçen başbakan binyamin netanyahu, yapılan işbirliğinin pratiğini bizzat test etti. birçok arap ülkesi, bilhassa mısır, son gazze savaşı sırasında direnişi zayıflatıp israil iradesine teslim olmaya zorlamak için gazze'yi boğmakta kararlılık gösterdi.

halbuki araplar bm'ye gidip israil'i şikayet edebilirler ve uluslararası hukuktan bahsedebilirler. fakat hukuku güçlüler belirler ve uygular. zayıfların ise hukuk karşısında kazanma şansı azdır. arap rejimleri, acziyetleri ve israil ile mücadeledeki isteksizliklerinin üzerini örtmek için uluslararası sahayı ne kadar da çok kullandılar! bu yüzden mescid-i aksa, beklediği arap yardımı gelmeyeceği için öfkesine artık hakim olmayacaktır.

uluslararası saha

mescid-i aksa birilerinden hayır umacaksa bu ancak batılı ülkeler olabilir. abd ve diğer batılı ülkeler, israil'in eylemlerini bazen kınayıp bazen temkinli yaklaşsalar bile onun yahudileştirme politikalarını destekliyorlar. israil'e her türlü desteği sunuyorlar; israil'in güvenliğini sağlamaya ve arapları onunla işbirliği yapmaya teşvik etmekte kararlılar. lakin batılı ülkeler, kutsal mekanlarla ilgili konularda denge noktasının açık ve aşırı derecede bozulmasını desteklemiyorlar.

bu denge noktası, israil'in kudüs'teki kutsal mekanları, bölgedeki gerginliği tırmandırabilecek siyasi sarsıntılara başvurmaksızın, sorunsuz ve pürüzsüz şekilde ele geçirmek hedefiyle tedricen ilerleyebileceği aşamaya tekabül ediyor. yani denge noktası, sabit değilse bile israil lehinde yavaş ve tedricen değişkendir. daha ziyade, istikrarlı bir pazardaki arz-talep denge noktasına benziyor.

avrupalılar ve amerikalılar, genelde israil'e, politikalarının arap ve müslüman halkları provoke etmemesi yönünde baskı yaparlar. israil'in provokatif politikaları, kitlelerin rejimlere yönelik kinlerini çoğaltmak suretiyle rejimlerin geleceğini tehdit edebilir. bu da batı'nın çıkarlarına olumsuz yansıyacak bir durum doğurabilir.

batı'nın çıkarları, arap-islam rejimleri ve filistin yönetimi'nde adeta kök salmış durumda. ortadoğu'daki batılı çıkarların istikrarı için mevcut rejimler tehlikeye düşmemeli. bu yüzden israil, 30 ekim 2014'te kapattığı mescid-i aksa'nın kapılarını açması için batı'dan gelen yoğun baskılara boyun eğdi ve kapıları açtı. bu da demek oluyor ki etkin batılı ülkelerin çıkarları aksa'ya hizmet edebilir, şu an yıkılması veya istila edilmesini engelleyebilir.

geleceğe dair öngörülere gelirsek; israil, batı şeria ve kudüs'ün yahudileştirilmesi ve mescid-i aksa'nın istila edilmesi politikalarını sürdürecektir. şu an filistin, arap ve islam ülkeleri düzleminde hakim olan şartların gölgesinde israil, tıpkı önceki yıllarda olduğu gibi, o politikalarında da başarılı olacaktır. yine de israil şimdilerde, her geçen gün toparlanan direniş güçlerine tosluyor. bu direniş, mısır'da hali hazırdaki rejimin politikalarını değiştirmesi veya kendi iç siyasi konularına boğulması halinde büyük bir ivme kazanacaktır.

ne olursa olsun gelecek direnişindir. filistin direnişi abluka altında olsa ve boğulmaya çalışılsa da lübnan direnişi güven veren bir askeri konumdadır ve israil'i caydırabilir.

israil denen bu cüce, her halükarda arap devi üzerindeki efendiliğini sürdüremez. tarihin hikayesi vardır. israil gibileri geçici süre zalimce davranırlar ancak çok geçmeden süratle alaşağı olurlar.

abdussettar kasım, filistinli siyasetçi ve necah (nablus) ve kudüs üniversitelerinde öğretim görevlisi. siyaset bilimi uzmanı olan kasım'ın, filistin enformasyon merkezi başta olmak üzere bazı gazete ve internet sitelerinde makale ve araştırmaları yayımlanıyor.

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera’nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.