fransa’daki ermeni diasporası, 1915 olaylarının 100. yılı için hazırlık yaparken, ankara 2015'in ‘çanakkale savaşı’nın 100. yıldönümü’ olduğunu hatırlatmaya hazırlanıyor. bu çerçevede türkiye, “büyük acılar yaşandı ama, bu acılardan dostluklar çıkardık” diyecek. hatta önümüzdeki yıl büyükelçiler konferansı çanakkale'de yapılacak.

al jazeera’ya bilgi veren dışişleri bakanlığı yetkilileri, türkiye’nin ermeni soykırımı iddiaları karşısındaki tutumunu değiştirmediğini ve bu konuyla igili özel bir eylem planı hazırlamadığını söyledi. bu yetkililerden biri, “biz, her zaman söylediğimizi söylemeye devam edeceğiz. konunun bilimsel bir zeminde, adil ve açıkgörüşlülükle tartışılması önemli. bu konuda üzerimize düşüne yapmaya hazır olduğumuzu da defalarca dile getirdik” dedi.

'insani duyarlılıklara hassas'

bu yıl ocak ayında ankara’da yapılan ve önümüzdeki yılın dış politika stratejisinin de tartışıldığı büyükelçiler konferansı sırasında da konu gündeme geldi. dışişleri bakanlığı müsteşarı feridun sinirlioğlu başkanlığında dar kapsamlı bir oturumda, türkiye’nin ermeni soykırımı iddialarına yönelik tavrıyla ilgili beyin fırtınası yapıldı.

buna göre, ankara ermeni soykırımı iddialarına karşı hazırlıklarını, “özgüvenli, hakikatler çerçevesinde, bilimsel temel üzerinde, özgüvenli ama insani duyarlılıklara da hassas bir söylem” üzerine kurmaya karar verdi. bu çerçevede kamu diplomasisini de devreye sokmaya hazırlanan türkiye, mevcut tutumunu sistematik bir biçimde devam ettirecek. bu konuda üçüncü tarafları da hakkaniyet temeline davet edecek. “tarihimizle yüzleşmekten kaçınmıyoruz” mesajı verecek.

dışişleri bakanlığı kaynakları bununla birlikte özel bir eylem planlarının olmadığını, türkiye'nin mevcut tezlerini savunmaya devam edeceğini vurguladı.

aynı kaynaklar, türkiye’nin meselenin tarihçilere bırakılması gerektiğini söylediğini şu sözlerle anımsattı:

“biz her zamanki gibi, bu işin sadece ermenistan’ın bakış açısıyla anlatılmaması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz. çünkü tek taraflı olarak ermenistan tarafından anlatıldığında türkler şeytanileştiriliyor, bu tek taraflı bir kıyımmış gibi gösteriliyor. bunlar gerçekleri yansıtmıyor. türkiye’nin elindeki arşiv verilere, bilimsel araştırmalara dayanan görüşleri, ermeni anlatımıyla örtüşmüyor. biz yine bunu anlatmaya devam edeceğiz. mesele, iki taraftan da tarihçilerin yer aldığı bir akademik tartışmanın konusudur, biz bu teklifi daha önce de yaptık.” 

türkiye, bu konuda bütün arşivlerini açtığını, üçüncü ülkelerin de bu araştırmalara katılabileceğini ve meselenin tek taraflı ele alınamayacağını anlatmaya devam edecek.

perinçek kararının önemi 

ankara 2015’e eli güçlü bir biçimde girdiğini düşünüyor. bunun temel nedeniyse avrupa insan hakları mahkemesi’nin 17 aralık 2013’teki bir kararı. karar, ermeni soykırımı iddialarını reddetmenin düşünce özgürlüğü çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.

aihm’nin bu kararına yol açan davayı, işçi partisi lideri doğu perinçek isviçre hükümetine karşı açmıştı. perinçek, 2005’te isviçre’de yaptığı konuşmalarda ermeni soykırımı iddialarını reddetmiş, konuyla ilgili inkâr yasalarının olduğu isviçre’de para cezasına çarptırılmıştı. bunun üzerine de ifade özgürlüğünün çiğnendiği gerekçesiyle aihm’ye başvurmuştu. türkiye’nin de müdahil olduğu davada aihm, perinçek’i haklı bulmuştu.

aihm kararını ‘milât’ ve ‘zafer’ olarak nitelendiren türk dışişleri bakanlığı'na göre, aihm kararı, 1915 olaylarının hukuksal ve tarihsel olarak yahudi soykırımı holokost’tan farklı olduğunu ortaya ‘kalın çizgilerle’ koyuyor. bu da, bakanlığa göre, ermeni diasporasının, ermeni soykırımı iddiaları ile yahudi soykırımı arasında benzerlikler kurarak, ‘tazminat talebi’ gündeme getirme çabasına engel teşkil ediyor.

aihm: tarih siyasallaştırılmasın

ankara, aihm kararının ‘tarihin ve hukukun siyasallaştırılmasına ve tarihe tek taraflı bakmaya çalışmaya’ karşı da önemli bir uyarı olduğunu düşünüyor.  bu çerçevede ankara, parlamentolarından ermeni soykırımı yasa tasarısı geçirmeye çalışan ülke olursa aihm kararlarını hatırlatacak.

dışişleri bakanlığı’na göre, aihm kararı, avrupa konseyi’ne üye ülkelerin ermeni soykırımı iddialarının inkârını cezalandıran yasalar yapmasına da engel teşkil ediyor. zira aihm kararı, isviçre’nin savunma yaparken başvurduğu “1915 olaylarının soykırım olduğu konusunda genel bir konsensüs var” ifadelerini muğlak buldu. aihm, tarihi ve bilimsel araştırmalar hakkında bu tür ifadeler kullanılmasını “şüphe uyandırıcı” olarak niteledi.

fransa’daki hazırlıklar

abd’nin bazı eyaletleri ve ermeni diasporasının güçlü olduğu uruguay, kanada gibi 21 ülkede, ermeni soykırımı iddialarını reddetmeyi engellemeye çalışan yasal düzenlemeler bulunuyor.

fransa parlemantosu da 2011 yılında benzer bir düzenleme yapmış ancak düzenleme fransız anayasa konseyi tarafından anayasa’ya aykırı bulunmuştu. aihm kararı fransa’daki bu karara da atıfta bulunarak, anayasa’ya aykırılık görüşüne katıldı.

ermeni diasporası fransa’da inkâr yasanını yeniden gündeme getirmeye hazırlanırken, türkiye ve fransa arasındaki ticaret hacmini arttırmayı hedefleyen fransız cumhurbaşkanı françois hollande’nin pazartesi günü ankara’ya yaptığı ziyarette konu ele alındı.

cumhurbaşkanı abdullah gül, hollande ile birlikte düzenlediği basın toplantısında, bu iddiaların her zaman ankara-paris ilişkilerini gölgelediğini anımsatarak, “100 yıl önce yaşanan olaylarda çekilen acılar, hepimizin ortak acılarıdır. o zaman sadece türkiye'nin ermeni vatandaşlarının değil, müslüman türk vatandaşlarının da çok büyük acıları olmuştur” dedi.

acılardan dostluk çıkarmak

gül, “o yılların acılarını eğer biz nesilden nesile taşıyacak olursak bu, doğru bir hareket değildir. onun için bu konuda yapılacak şey; bunu tarihe bırakmak, daha doğrusu tarihçilere bırakmak. travmaları, acıları tekrar ortaya getirmek değil, tarihçilerle bu işi çözmek” dedi.

türkiye bu çerçevede, 2015’i, ermeni soykırımının değil, bütün dünyada büyük acılara yol açan birinci dünya savaşı’nın özellikle de çanakkale savaşı’nın yıldönümü olarak geçirmeye hazırlanıyor. bu çerçevede de ankara, "bu acıları  kuşaklardan kuşaklara taşımak yerine buralardan dostluk çıkartmaya çalışmalıyız. çanakkale savaşı'nda uzak yerlerden gelen, buralarda savaşan insanlar oldu, şimdi ise birlikte anma etkinlikleri düzenliyoruz’ mesajı verecek.

kaynak: al jazeera