üç yılda 100 binden fazla kişinin öldürüldüğü bosna savaşı'nın üzerinden 21 yıl geçti. 1992 yılında bosna-hersek'in başkenti saraybosna'ya yönelik kuşatmasının başlangıcının yıldönümünde törenlerle düzenlendi. 

'saraybosna şehir günü' olarak anılan günde, bosna-hersek üçlü devlet başkanlığı konseyi'nin boşnak üyesi bakir izzetbegoviç ve hırvat üyesi jelyko komşiç şehir merkezinde 2. dünya şavaşı'na katılanlar anısana yapılan sönmeyen ateş (vjecna vatra) anıtına çelenk bıraktı.

izzetbegoviç, buradaki törenin ardından kovaçi semtinde bulunan kovaçi şehitler mezarlığı'na giderek bosna-hersek'in ilk cumhurbaşkanı olan babası aliya izzetbegoviç'in mezarını ziyaret etti. izzetbegoviç,  "eninde sonunda saraybosna yeniden birlik olacaktır" ifadesini kullandı.

saraybosna büyükşehir belediye başkanı ivo komşiç de acımasız saraybosna kuşatması ve benzerlerinin daha tekrarlanmamasını diledi.

komşiç, "biz 6 nisan 1945'te şehir faşizmden kurtulup özgürlüğüne kavuştuğunda sevinmiştik. yine 6 nisan 1992'de kuşatma başladığında duyduğumuz üzüntüyü bugün dahi hatırlıyoruz. şimdi önemli olan bu hatıralar üzerinden geleceğimiz için ne yapabileceğimize bakmaktır" dedi.

kuşatmanın 21. yıldönümünü anma vesilesiyle yapılan törenlere izzetbegoviç ve komşiç'in yanı sıra, saraybosna kantonu başbakanı suad zelykoviç, saraybosna'nın merkez belediye başkanı cevad beçireviç ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri katıldı.

anma etkinlikleri kapsamında, saraybosna kuşatmasının başlamasından bir gün önce şehirdeki ilk kurbanlar olan suada dilberoviç ve olga suçiç'in, sırp demokrat partisi'nin (sds) milis kuvvetlerince o katledildiği o dönemdi adıyla vrabanya köprüsü'nde anma töreni yapıldı.

ancak sandıktan çıkan bağımsızlık kararına sırplar saldırıyla yanıt verdi. 5 nisan 1992’de barış ve uzlaşma çağrısıyla saraybosna’da boşnakların düzenlediği mitingde 22 yaşındaki üniversite öğrencisi, suada dilberoviç'in öldürülmesi sonrasında, avrupa'nın o dönemki en büyük ordularından olan ve tamamına yakını sırplardan oluşan yugoslav birlikleri, 6 nisan 1992’de saraybosna’yı kuşatma altına aldı.

 

yugoslav birliklerinin silahlandırdığı bosnalı sırp milisler de ülkede etnik temizliğe başladı, kurulan toplama kamplarında boşnaklara yönelik işkence ve katliamlara, kadınlara yönelik de sistematik tecavüzlere girişti.

 

uluslararası toplumun büyük kayıtsızlık içinde kaldığı savaş, başta srebrenitsa’da işlenen ‘soykırım’ olmak üzere unutulması güç acılar sonrası, 1995'te dayton barış anlaşması’nın imzalanmasıyla sona erdi. 

 

bosna-hersek'te, bağımsızlığın ‘ağır bedeli’ olarak çoğunluğu boşnak 100 binden fazla insan öldürüldü, 50 bine yakın kadın tecavüze uğradı, 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü, evlerinden ve topraklarından oldu.

 

savaş öncesi boşnak nüfusun çoğunlukta yaşadığı ülkenin doğusundaki srebrenitsa, foça, zvornik, bratunac, vişegrad gibi kentlerde ise yaşanan etnik temizlikten dolayı müslüman nüfus nerdeyse yok oldu.

 

kaynak: ajanslar