irak’ta işid’ın musul’u işgali enerji piyasalarında yepyeni bir dönemin başlangıcı olabilir mi? türkiye’nin enerji ihtiyacının karşılanmasında ve cari açığın azalmasında en önemli ülke olarak irak’ı tanımlayan uluslararası enerji ajansı başekonomisti fatih birol’a göre, şu an için yeni bir senaryodan bahsetmek için erken.

“üretimin yüzde 90’ı güneyde, şu an sorun yok”

istanbul’a bir konferans için gelen ve al jazeera’ye konuşan birol, irak’ta üretimin yüzde 90’ının güneyde yapıldığını, şu anda enerji piyasaları için herhangi bir sorun olmadığını ifade ediyor. birol’a göre, irak’ta sorunlar yaşanabilir ama uzun vadede, eninde sonunda irak dünya petrol piyasalarına katkısını yapacak:

“petrol orada, maliyetler düşük. son iki sene içerisinde dünya petrol üretimindeki artışın yüzde 60’ı irak’tan geliyor. inanılmaz bir katkı bu dünya piyasalarına. musul’daki sorun çözülürse, bağdat ve erbil arasındaki sorunlar da çözülürse artışın çok daha fazla olabileceğini düşünüyorum.”

“irak olmazsa olmaz bir ülke”

peki sorunlar çözülebilir mi? fatih birol şu an için beklemenin doğru olduğunu, irak’ın petrol piyasalarında olmazsa olmaz bir ülke olduğunu vurguluyor ve şu ana değil uzun vadeye bakılması gerektiğini söylüyor.

birol, “nasıl gelişecek biraz daha beklememiz lazım. belirsizlik çıktı ama sabredip ne olacağı görülmeli. irak’ın petrol üretimini artırması için en önemli şart politik istikrarın ve asayişin sağlanması. bu yapılamazsa, üretimin artma ihtimali düşük ama uzun vadeli bakılmalı” diyor.

“en büyük risk işid’in yayılması”

birol’a göre en riskli senaryo işid’in irak'ta yayılması. birol “şu anda işid musul’dan başka illere de yayılırsa bu hiç iyi bir haber olmaz” diyor.

fatih birol bundan böyle jeopolitik gelişmelerin enerjiyi çok daha fazla etkileyeceğini vurguluyor:

“enerji piyasaları daha fazla jeopolitikle iç içe geçmeye başlıyor. sadece irak’ta değil, libya’da da düşüş görüyoruz. şu anda libya’da 200 bin varil petrol üretiliyor, bu olaylar başlamadan önce 1.7 milyon varildi. yani çok büyük bir düşüş yaşadı. ukrayna - rusya, olanları biliyoruz. dünya enerji piyasaları daha çok jeopolitikle iç içe geçecek ve bu da piyasalarda dalgalanmayı daha da arttıracak.”

“türkiye irak gazının peşini bırakmamalı”

peki bu tabloda türkiye kendini nasıl nasıl konumlandırmalı? birol, türkiye’nin şu andaki gelişmelere bakıp irak’ı göz ardı etmesinin doğru olmayacağını düşünüyor:

“sabırlı bir şekilde beklememiz lazım. bekleyip göreceğiz. türkiye’nin mümkün olduğu kadar enerjiyi çeşitlendirmesi lazım. türkiye için önemli olan irak’ın bütünlüğü. bunun için de irak’ın entegre bir ülke olarak kalması ve bağdat-erbil uzlaşması istikrardan yana olanların isteği. şu anda önemli engeller var bunun önünde. musul’daki olayların başka bölgelere sıçraması iyi bir haber olmaz, hem petrol piyasaları açısından ve tüm dengeler açısından. bence irak gazının peşini hiç bırakmamak lazım. abd kaya gazındaki başarıyı sağlamak için 30 yılık çaba sarf etti. biz de bunun ısrarla takipçisi olmalıyız.”

birol, türkiye’nin sorunun çözülmesi için barışçıl yolun izlenmesi gerektiğini düşünüyor. 

“kuzey irak petrolünün ihracı önemli bir soru”

kuzey irak petrolüne gelince: petrol tankerlere yüklendi ancak alıcı bulamadı. fatih birol “yakında alıcı bulur mu?” sorusunu cevapsız bırakıyor, “kuzey irak petrol üretiminin giderek artma potansiyeli var. kuzey irak endüstri açısından dünyanın en aktif yerlerinden biri. bunun nasıl ihraç edileceği önemli bir soru” diyor.

kaynak: al jazeera